Page 90 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 41

2. ÜNİTE > Canlılarda Enerji Dönüşümleri Kazanım 12.2.3.1. Kemosentez olayını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi MENFEZDE YAŞAM 20 dk.

Amacı Kemosentez olayını açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki görseli ve metni inceleyerek soruları cevaplayınız.

Güneş ışığının ulaşamadığı yerlerde yaşamın olamayacağı düşünülmekteydi. Bu düşüncenin nedeni karbondiok-
sit ve sudan organik besinlerin üretilmesi için Güneş ışığı gibi güçlü bir enerji kaynağının gerekliliğiydi. Ancak,
atomlar arasındaki indirgenme-yükseltgenme olaylarından ortaya çıkan enerjiyi kullanarak organik madde üre-
tebilen canlılar keşfedilince bu fikir değişti. Işık enerjisine ihtiyaç duyulmadan inorganik maddelerden organik
besin üretilmesine kemosentez denir. Kemosentez yapan organizmalarla birlikte yaşayan canlılardan biri okyanus
tabanlarındaki hidrotermal bacaları etrafında yaşayan tür adı Riftia pachyptila olan dev tüp solucanlarıdır (Görsel).
Bu canlıların tüpünün en üst kısmında “plume” adı verilen parlak kırmızı renkli, geniş yüzeyli bir organ bulunur.
Plume organının kırmızı renkte olmasının nedeni, çok fazla miktarda hemoglobin ve kan içermesidir.

Görsel: Tüp solucanları

Dev tüp solucanlarının ayrıca “trofozom” denen bir iç organı bulunmaktadır. Trofozomda bulunan çok sayıdaki
sülfür bakterisi kemosentez yapmaktadır. Dev tüp solucanı, plume organıyla okyanus tabanındaki hidrotermal
bacadan çıkan oksijen ve sülfürü yakalar. Hemoglobinle birleşen sülfür ve oksijeni kan yoluyla trofozom organında
yaşayan bu kemoototrof sülfür bakterilerine ulaştırır. Bakteriler, sülfür ve oksijeni oksitler. Bu sırada ortaya çıkan
enerjiyi kullanarak karbondioksit ve sudan organik besin üretir. Bunun karşılığında da bu organik maddenin bir
kısmını tüp solucanlarına armağan eder.
Sülfür bakterileri ve tüp solucanları simbiyotik yaşam birliğine iyi bir örnektir. Bu iki canlı grubu yaşamlarını sür-
dürüp üreyebilmek için birbirlerine bağımlıdır ve bu birliktelikten fayda sağlarlar. Kemoototrof sülfür bakterisinin
yaptığı kemosentez denklemi aşağıda verilmiştir.

Kemosentez denklemi:

H S + O → H O + 2S + 122 kcal
2
2
2
2S + 3O → 2H SO + 286 kcal
2
4
2
18H S + 6CO + 3O → C H O + 12H O + 18S
12
6
2
6
2
2
2
89