Page 93 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

42 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Uzun mesafe koşucusu bir atlet yarışma öncesinde 100 gramlık enerji jeli tüketmiştir.
a) “Kısa mesafe koşucusu bir atletin bacak kaslarının dayanıklılığı, uzun mesafe koşucusu bir atlete
göre daha fazladır.” görüşünü destekler misiniz? Gerekçesiyle açıklayınız.

1. Yönerge Aşağıdaki deney düzeneğini inceleyerek soruları cevaplayınız.
Özdeş dört deney tüpüne eşit miktarda su, kalsiyum hidroksit ve fenolftalein koyulmuştur. Suyun pH değeri
b) Kas dayanıklılığını artıran egzersizlerin vücut hücrelerine uzun süreli oksijen takviyesini nasıl 8.5’tir. Fenolftalein pH=8.2’den itibaren bazik ortamda pembe renk verir. Kalsiyum hidroksit asitlerle birleşince
sağlayabildiğine yönelik bir öneri getiriniz. reaksiyon verir ve ortam bulanık hâle gelir. Fenolftaleine bağlı pembe renk oluşumu giderek kaybolur. Birinci
deney tüpüne çimlenmekte olan bezelye tohumları, ikinciye kurtçuklar, üçüncüye su bitkisi konulmuştur. Dör-
düncü deney tüpüne hiçbir canlı konulmamıştır. Üçüncü tüpün etrafı alüminyum folyo ile kapatılmıştır.

Fiziksel egzersizler sırasında kaslar, kasılma için gereksinim duyduğu enerjiyi üç enerji sistemiyle elde eder: Ç mlenmekte olan Kurtçuklar Alüm nyum
I. ATP-Kreatin fosfat (KP) sistemi: Kısa süreli ve yoğun egzersiz yapılan aktiviteler için ATP enerjisi bezelye tohumları folyo
sağlar. Kaslarda sınırlı miktarda depolanan kreatin fosfat, kreatin kinaz enzimiyle kreatin ve fosfata
yıkılır, açığa çıkan enerjiyle ATP sentezi yapılır. Su b tk s
Kreatin fosfat+ADP Kreatin+ATP
Kals yum h droks t
Kals yum h droks t
II. Anaerobik glikoliz sistemi: Kaslarda laktik asit sistemi olarak da bilinir. Karbonhidratları pürivik Fenol ale n Fenol ale n Kals yum h droks t Kals yum h droks t
Fenol ale n
Fenol ale n
asit ve laktik aside yıkar. Bu sırada ATP üretilir.
III. Oksijenli solunum sistemi: Organik besin maddeleri su ve karbondiokside yıkılır. Yüksek miktarda 1 2 3 4
ATP üretilir.
Aşağıdaki Şekil 1’de çeşitli aktivitelerde kullanılan kreatin fosfat yüzdesi, Şekil 2’de ise aktivite süresine
bağlı olarak üç enerji sisteminin göreceli enerji katkısı gösterilmiştir. Ç mlenmekte olan Kurtçuklar Alüm nyum
bezelye tohumları Su b tk s folyo

100
Kullanılan kreat n fosfat (%) 80 Görecel enerj katkısı (%) 75 Oks jenl solunum s stem Fenol ale n 1 Kals yum h droks t 2 Kals yum h droks t 3 Kals yum h droks t 4
100
Kals yum h droks t
Fenol ale n
Fenol ale n
Fenol ale n
60
50
40
25
Anaerob k gl kol z s stem
20
ATP - KP s stem
0
Gülle Uzun 100 m 200 m 0 0 10 30 60 90 120 180 240 300 360 1. Birinci tüpteki renk değişiminin nedenini gerekçesiyle birlikte açıklayınız.
atma atlama ko u ko u Performans süres (san ye)
Şekil 1. Çeşitli aktivitelerde kullanılan kreatin fosfat yüzdesi Şekil 2. Üç enerji sisteminin göreceli enerji katkısı
3. a) Uzun atlama yapan bir atlet 30-50 metrelik bir mesafeyi yüksek hızda koşar ve en uzak mesafeye 2. İkinci tüpteki renk değişiminin nedenini gerekçesiyle birlikte açıklayınız.
atlamaya çalışır. Bu atlet 30 saniye içerisinde kasları için gereken enerjiyi hangi enerji sistemiyle
karşılar? Verilen grafiklerden faydalanarak açıklayınız.

3. Üçüncü tüpte önce pembe renkli çözeltinin giderek bulanıklaşmasını ve pembe rengin kaybolması-
b) “Tüm enerji sistemleri yapılan bir egzersiz sırasında vücuda enerji sağlar. Egzersiz süresi arttık- nı nasıl açıklarsınız?
ça baskın olan enerji sistemi bir diğeriyle yer değiştirir.” görüşünü destekleyici bir örnek veriniz.

92
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI