Page 232 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 14
B V V
1 Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Muh-
temel cevaplar: 2V 2V
V
Kaymadan ilerleyen araçtaki yolcu, hareket hâlindeki taşıma
bandı üzerindeki valiz ve doğrusal yörüngede ilerleyen bir A O V C V
uçak sadece öteleme hareketine örnek verilebilir.
V
Çalışan dönme dolap, çalışan çamaşır makinesindeki tambur
ve çalışan vantilatör pervanesi sadece dönme hareketine örnek
verilebilir. V 2V
Hareket hâlindeki araç tekerleği, hamur açma sırasında kulla- V D V
nılan merdane ve yuvarlanarak ilerleyen futbol topu dönerek
öteleme hareketine örnek verilebilir. D noktasının hızı sıfır olur.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders
2 a) Varil üzerindeki tüm noktaların yer değiştirmeleri eşit ve x Kitabı, Sayfa: 39-41.
kadardır. Buna göre tüm noktaların öteleme hızlarının bü-
yüklükleri eşit ve V kadardır. A, B, C, D ve O noktalarına ait Etkinlik No.: 15
anlık öteleme hızları şekildeki gibi olur.
1 Yük, traktörün iskelet sistemi ve traktör şoförü sadece öteleme
hareketi; sabit makara sadece dönme hareketi; kasnaklar ve
B V traktör tekerlekleri dönerek öteleme hareketi yapar.
2 Hareket sürecinde her iki tekerlek üzerindeki tüm noktaların
yer değiştirmeleri eşit olur. Buna göre A ve B noktalarının
öteleme hızlarının büyüklükleri eşittir. Tekerleklerin yatay
A V O V C V düzleme temas eden yüzeyleri üzerindeki A ve B noktaları,
bulundukları tekerleğin çevresinde, hareket sürecindeki yer
değiştirmeleri kadar yol alır. Buna göre A ve B noktalarının
dönme hızlarının büyüklükleri de eşittir.
V 3 Kasnaklardaki tüm noktaların öteleme hızlarının büyüklüğü
2V olduğundan dönerken M noktasının dönme hızının bü-
D yüklüğü de 2V olur.
b) Varil yatay düzlemde bir tur döndürüldüğünde tüm nok- M ve N noktaları dönerken, üzerinde bulundukları kasnağın
.
talar varilin çevresi (2π r) kadar ötelenirken, dönen vari- çevresi kadar yol alır. Kasnakların çevresi yarıçapı ile doğru
lin yatay düzleme temas ettiği yüzey üzerindeki noktalar orantılı olduğundan M ve N noktalarının dönme hızlarının
.
2π r kadar yol alır. Bu durumda, varil dönerken yatay büyüklükleri de yarıçap ile doğru orantılıdır. Bu durumda N
düzleme temas eden yüzey üzerindeki noktaların öteleme noktasının dönme hızının büyüklüğü V olur.
ve dönme hızlarının büyüklükleri eşittir. A, B, C ve D nok- M
talarına ait anlık dönme hızları şekildeki gibi olur. 2V 2V
B V N 2V V

V O 2V
K L
A O C

V

V D Sistemde K kasnağına sarılı halatın hızının büyüklüğü 4V, L
kasnağına sarılı halatınki 3V olduğuna göre traktörün hızının
c) Varilin merkezinin yatay düzleme göre sadece öteleme hızı, büyüklüğü 4V, yükün hızının büyüklüğü 3V olur.
varil üzerindeki diğer noktaların ise yatay düzleme göre
hem öteleme hem de dönme hızları vardır. Buna göre A, B, 4 Traktörün hızı değişmediğinden kasnaklar üzerindeki tüm
C, D ve O noktalarının yatay düzleme göre anlık hızları ve noktaların öteleme hızları da değişmez. Bu durumda yükün
büyüklükleri şekildeki gibi olur. hız büyüklüğündeki değişim N noktasının dönme hızının bü-
yüklüğüne bağlıdır. Buna göre N noktasının dönme hızının
büyüklüğünü arttırmak için ya L kasnağının yarıçapı büyütül-
meli ya da K kasnağının yarıçapı küçültülmelidir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders
Kitabı, Sayfa: 39-41.

230