Page 261 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12

CEVAP ANAHTARLARI
3 Oğlu Deniz’e göre L uzunluğu aynı iken L uzunluğu azalır. 2 Nükleer tepkimelerin keşfedilmesi sonucunda birçok gelişme
M
A
Merdivenin genişliği olan d uzunluğu, hareket doğrultusunda yaşanmıştır. Bunlardan en önemlisi nükleer santrallerdir. Ayrı-
olmadığı için iki gözlemciye göre de değişmez. ca Güneş’te açığa çıkan enerjinin de bu tepkimeler sonucunda
oluştuğu belirlenmiştir.
4 Işık hızına yakın hızlarda hareket ettiği için Çiftçi Ali, kendi
saatindeki süreyi, saat eylemsiz olduğu için yine 1 s olarak öl- 3 Einstein’ın E = m . c² eşitliği yardımıyla, özel görelilik kuramı
çerken oğlu Deniz’in saatindeki süreyi 1 s’den daha uzun ölçer. olarak da bilinen “izafiyet teorisi” bilim dünyasındaki yerini
Dolayısıyla süreler arasındaki büyüklük ilişkisi t > t = 1 s olur. almıştır.
2 1
5 Benzer durumda ahırda hareketsiz olan Deniz ise t’ süresini Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders Kitabı,
1
1 s ölçerken t’ süresini daha uzun ölçer. Çünkü babası Deniz’e Sayfa 195.
2
göre eylemsiz değildir. Dolayısıyla süreler arasındaki büyüklük Etkinlik No.: 102
ilişkisi t’ > t’ = 1s olur
1
2
Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders Kitabı, 1 X GRUBU: “Işıma her dalga boyunda olur. Dalga boyu sıfıra
yaklaşırken enerji sonsuza gitmektedir. Dalga boyu büyüdükçe
Sayfa 193-194. ışıma şiddeti ve enerji sıfıra yaklaşır. Dalga boyu küçüldükçe
ışıma şiddeti sürekli artar.” argümanlarını savunmaktadır.
Etkinlik No.: 99
Buna göre ışıma şiddeti sürekli artmalıdır ancak büyük dalga
1 Astronotun bulunduğu aracın hızı, ışık hızına yakın olduğu boylarında azalarak sıfıra gitmelidir. Buna göre ışıma şidde-
için astronot Dünya üzerindeki istasyonun hareket doğrultu- ti-dalga boyu grafiği aşağıdaki gibi olur.
sundaki boyunu gerçek boyundan daha küçük ölçecektir. Y GRUBU: “Belirli bir sıcaklıktaki ışıma tek dalga boyunda,
2 Uzay aracının boyu gerçek boyuna göre istasyon tarafından maksimum şiddette olur. Kısa dalga boylarında deneysel so-
daha küçük ölçülür. nuçlarla uyumludur. Enerji sonsuza gitmez, maksimum de-
ğerden azalarak sıfıra yaklaşır. Dalga boyu büyüdükçe ışıma
3 Aracın içindeki saat, Dünya’da bulunan istasyondaki saate göre şiddeti ve enerji sıfıra yaklaşır.” argümanlarını savunmaktadır.
daha yavaş ilerlemiş ve geri kalmıştır. Buna göre ışıma şiddeti-dalga boyu grafiği tek bir değerde pik
Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders Kitabı, göstermeli, bu değerde ışıma şiddeti maksimum olmalıdır. Bu
Sayfa 193-194. nedenle grafik aşağıdaki gibi olur.
Işıma şiddeti Işıma şiddeti
Etkinlik No.: 100
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
Muhtemel cevaplar:
1 Klasik fizik, yer çekimi kuvveti ya da gezegenlerin hareketi gibi
büyük ölçekte ve görece yavaş cisimleri inceler. Modern fizik
ise atomik boyutlarda ve ışık hızına yakın hızlarda seyreden
parçacıklarla ilgilenir ve bunların davranışlarını açıklar.
2 Einstein, eylemsiz bir çerçeveye göre hareketsiz duran bir nes- X grubu Dalga boyu Y grubu Dalga boyu
nenin bir miktar enerji emmesi veya yayması gerekliliğini dü-
şünmüştür. 2 Levhalar özdeş ve ilk sıcaklıkları aynı olduğundan daha uzun
süre ısıtılan A levhasının sıcaklığı en büyük olur. Bu durumda
3 Elektromanyetizmadan genel göreliliğe kadar fiziğin birçok sıcaklıklar T > T > T olarak sıralanır. Deneyde A levhasının
C
A
B
dalında bu eşitlikten yararlanabilir ve uygulama alanlarında sıcaklığı en büyük olmasına rağmen maksimum şiddetteki ışı-
kullanılabilir. Ayrıca uzay araçlarında kullanılan nükleer piller ma dalga boyu en küçük olduğuna göre sıcaklık ile ışıma dalga
ve nükleer santraller de örnek verilebilir. boyu ters orantılı olarak değişmektedir.
4 Wolfgang Rindler bu konu hakkında çeşitli makaleler yazmış- 3 Grafikler çizildiğinde en büyük alan, A levhasına ait grafiğin
tır. Bunlardan bazıları şunlardır: altında kalan alandır. Dolayısıyla bu levhanın yaptığı ışımanın
“Göreli Mekaniğin Temeli Olarak Enerji Tasarrufu” gücü en büyüktür.
“Einstein’ın Fiziksel Olarak Zaman Genişlemesini Tanımadaki Işıma şiddeti
Önceliği”
“Görelilik ve Elektromanyetizma: Manyetik Tek Kutup Üzerin- A
deki Kuvvet”
5 Klasik anlamda, eylemsizlik kütlesi, bir nesnenin hareket du-
rumundaki değişikliklere direnme derecesini ölçen, kendine B
özgü bir özelliği olarak yorumlanır. Ancak Einstein’ın, bir C
maddenin eylemsizlik kütlesinin maddenin enerjiyi emmesi
veya yayması durumunda değiştiği sonucuna varması çağ açıcı
bir söylemdir. Dalga boyu
Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders Kitabı, 4 Görünür bölgede ışığın rengi “kırmızı-turuncu-sarı-yeşil-ma-
Sayfa 195-197. vi-mor” şeklinde ilerlerken kırmızıdan mora doğru dalga boyu
küçülmektedir. Deneyde B’nin dalga boyu, A ile C arasında de-
Etkinlik No.: 101
ğer almaktadır. A en küçük, C en büyük dalga boyuna sahiptir.
1 I. Antoine Lavoisier Buna göre B sarı renkte ışıma yaparsa
II. Michael Faraday A: Yeşil, mavi ve mor renkli ışımalardan birini yapabilir.
III. Albert Einstein C: Kırmızı ya da turuncu renkli ışımalardan birini yapabilir.
IV. Leo Szilard Sıcaklık değeri çok yüksek ya da çok küçük olduğunda ışıma
V. Hans Bethe dalga boyu insan gözünün görme sınırlarının dışında olur ve
VI. Enrico Fermi bu durumda ışıma algılanmaz.
VII. Lise Meitner Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 12 Ders Kitabı,
VIII. Otto Hahn Sayfa 199-202.
259