Page 87 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 52

2. ÜNİTE > Basit Harmonik Hareket Kazanım 12.2.1.4: Yay sarkacı ve basit sarkaçta periyodun bağlı olduğu değişkenleri belirler.
Genel Beceriler: Bilim, Mühendislik, Matematik Okuryazarlığı Becerileri Alan Becerileri: Sayı-Uzay İlişkileri Kurma Becerisi,
Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi YAY SARKACI VE BASİT SARKAÇ 20 dk.
Amacı Simülasyon kullanarak yay sarkacı ve basit sarkacın periyodunu etkileyen etmenleri belirleyebilme. Bireysel

1. Yönerge Aşağıdaki bağlantı adresi verilen ve yay sarkacının periyodu ile ilgili olan “Kütleler ve Yaylar” konu-
lu simülasyonu açıp belirtilen basamakları uygulayınız. Yay sarkacının periyodu ile ilgili Tablo 1’i
simülasyon ekranındaki başlangıç değerlerini ve etkinlik sırasında oluşacak değerleri not etmek için
kullanınız. Simülasyondan edindiğiniz bilgilere göre soruları cevaplayınız.
https://phet.colorado.edu/sims/html/masses-and-springs/latest/masses-and-springs_tr.html
Tablo 1: Yay Sarkacı
Uzanım/Genlik (cm) Kütle (g) Yay Sabiti 1 Yer Çekimi Periyot

Bağlantı adresi ekranında “Laboratuvar” seçeneğine çift tıklayınız.
Gösterge çubuklarını kullanarak “Yer Çekimi” değerini “0”, “Sönümleme” değerini “Az”, “Kütle” değerini
“50”, “Yay Sabiti 1” değerini “Küçük” konumuna getiriniz.
Sağ altta bulunan kronometreyi ve cetveli yaya yakın bir alana sürükleyerek bırakınız ve simülasyon
hızını “Yavaş” olarak ayarlayınız.
Kütlelerin bulunduğu alandan 50 g kütleli cismi yayın serbest ucuna sürükleyiniz ve yayın hareketini
durdurmak için kırmızı butona basınız.
Sağ üstte yer alan “Kütle Dengesi”, “Hareketli Çizgi” ve “Periyot İzi” kutucuklarını işaretleyiniz.
Cetveli, başlangıç noktası kütle dengesi çizgisine gelecek şekilde ayarlayınız. Ardından hareketli çizgiyi
cetvelin 20 cm hizasına sürükleyiniz.
50 g’lık cismi 20 cm aşağı çekip bırakınız.
Cisim ilk defa kütle dengesi hizasına geldiği anda kronometreyi çalıştırınız. Cisim bir periyodu tamam-
ladığı an kronometreyi durdurunuz ve süreyi tabloya kaydediniz.
Kırmızı butona basınız ardından kronometreyi sıfırlamak için üzerindeki geri tuşuna basınız.
Aynı işlemleri belirleyeceğiniz farklı uzanım, kütle, yay sabiti ve yer çekimi değerleri için de yapınız ve
bu değerlere karşılık oluşan periyodu tabloya kaydediniz.

1 Elde ettiğiniz sonuçlara göre yay sarkacının periyodu; genlik, kütle, yay sabiti ve yer çekimi değerleri-
nin değişmesinden nasıl etkilenmiştir? Açıklayınız.

2 Çevrenizde yaylar hangi alanlarda kullanılmaktadır? Üç örnek veriniz. Yayın cinsinin değiştirilme-
den sadece uzunluğunun değiştirilmesi, kullanıldığı sistemin periyodunu nasıl etkiler? Örnekleriniz-
den birini kullanarak açıklayınız.

85