Page 88 - Kimya - 12. Sınıf Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 12 41

3. ÜNİTE > Organik Bileşikler Kazanım 12.3.1.4: Basit alkinlerin adlarını, formüllerini, özelliklerini ve kullanım alanlarını açıklar.
Asetilenin üretimi, kullanım alanları, katılma özellikleri ve birincil patlayıcı tuzları üzerinde durulur.
Diğer alkin örneklerine girilmez.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Sınıflandırma Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi ORTAK NOKTA 30 dk.
Amacı Asetilen molekülünden yararlanarak basit alkinleri tanıyabilme Bireysel
Gerekli Materyaller Araştırma için internet erişimi olan herhangi bir elektronik cihaz ve genel ağ.
1. Yönerge Aşağıdaki görselleri inceleyip metni okuyunuz. İlgili soruları cevaplayınız.

Görsel 1: Kaynak makinesi Görsel 2: Deniz feneri Görsel 3: Çelik kesme işlemi

Enes, derste öğretmenin göstermiş olduğu görselleri incelerken dikkatini bir şey çeker. Hepsinin ortak
noktası göz kamaştıran birer ışık kaynağı olmalarıdır. Yaptığı araştırma sonucunda bu ışık kaynağının
adının “asetilen ateşi” olduğunu öğrenir. Bu kadar yüksek ışık veren kaynağı daha yakından tanımak is-
ter. Öğrendiği bilgilere göre organik bir bileşik olan asetilen gazı, oksijen gazıyla birleştiğinde çok yüksek
ısı ve ışık verir. Diğer gaz ve yakıtlarla karşılaştırıldığında en az oksijen tüketimi ile en yüksek alev hızına
ulaşan ve en yüksek ısıyı veren maddedir. Bu nedenle kaynak meşalelerinde, deniz fenerinde, metal kesme
işlemlerinde kullanılır. Ayrıca PVC üretiminde de kullanılır. Asetilen, sanayide karpit yani kalsiyum kar-
bür bileşiğinden (CaC 2) hidrolizi ile elde edilir. İçerisinde gözenekleri bulunan basınçlı kaplarda, çözücü
(aseton, di metil formamid...) içerisinde çözünmüş hâlde depolanır. Asetilen tüpleri yan yatırılmamalıdır.
Güneş ışığından korunmalıdır. Asetilen, doymamış hidrokarbon olan alkinlerin en küçük üyesidir ve
yapısında üçlü bağ vardır. IUPAC sistematik adlandırmasında ise “etin” olarak adlandırılır.

1. Asetilen molekülünün,
a) Kapalı ve açık formüllerini yazınız.

b) Polarlığı hakkında bilgi veriniz. Depolanması sırasında çözücü olarak neden su kullanılmadı-
ğını açıklayınız.

c) Neden aseton ve benzeri çözücüler içinde çözünmüş halde depolandığını araştırınız.

2. Etan, eten ve etin (asetilen) bileşiklerinin molekül formülleri incelendiğinde kimyasal özellikleri
bakımından nasıl sınıflandırılabilir? Nedenini açıklayınız.

89