Page 20 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 8

1.ÜNİTE> Giriş Kazanım A.4.5: Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirler.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Edebiyatta Psikoloji 20 dk.
Amacı Metindeki anlatım biçimlerini ve düşünceyi geliştirme yollarını ayırt edebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Eser ve Psikoloji

Sanatçının psikolojisini, bilinçaltı dünyasını ortaya çıkarmak, davranışlarını açıklamak aynı zaman-
da eserlerini yorumlamak, eserlerindeki kişilerin psikolojisini açıklamak için psikanalizden yarar-
lanılır. Freud sanatçının yaratma eylemi ile psikanaliz arasında sıkı bir ilişki bulur ve bilinçaltının
yaratmadaki rolünü belirlemeye çalışır.

Sanatçının kişiliği ile eserleri arasında sıkı bir bağ vardır. Yazarın hayatında yer alan olaylar, içinde
yaşadığı koşullar, aile ortamı, okuduğu kitaplar, başından geçen aşklar vb. bütün bunlar yazarın ki-
şiliğinin ve dolayısıyla eserlerinin iyi anlaşılması için gerekli bilgiler sayılır. Denir ki bu bilgiler sa-
yesinde yazarın inançları, dünya görüşü, psikolojik durumu saptanırsa eserlerini bu bilgiler ışığında
inceleyerek sağlam yorumlara ve değerlendirmelere varabiliriz. Böyle düşünenler şuna inanmakta-
dır: Eserin gerçek anlamı, yazarın kafasında düşündüğü, tasarladığı, dile getirmek istediği anlamdır.
Bunun için yazarın ruhuna ve kafasına sızabilir ve eseri meydana getiren duyguları, fikirleri keşfe-
debilirsek eserin gerçek anlamını kavrar, yorumlar ve yazarın yapmak istediğini yapıp yapamadığına
bakarak eserin başarı derecesini ölçebiliriz. Yazarlar eserlerinde kendi kişiliklerini yansıttıklarına
göre, bu eserlerden yazarın kişiliğini çıkarabiliriz.

(…)
Eserin gerçek anlamı yazarın düşündüğü anlamdır. Bu iddianın doğru olduğunu sanmıyoruz. Ya-
zarın anlatmak istediği ile anlattığı şey her zaman aynı olmaz. Eğer yazarın kendi yorumunu yazı
desteklemiyorsa yazar kendi yorumu için ayrıcalık iddia edemez. Yorumun metne dayanması şart-
tır; metnin desteklemediği bir yorum kabul ettiremez kendini. Yazarın amacı olan anlamla eserin
anlamı aynı olmayabilir. Bundan ötürü eserin yorumlanmasında son söz, eseri yaratan sanatçının
değildir. Yazar da eseri karşısında bizim gibi okurdur. Eserin bir tek yorumu yoktur. Her çağ, hatta
her eleştirici yeni yorumlar getirebilir. Ancak bazı hallerde sanatçıya başvurduğumuzda esere hangi
açıdan bakacağımızı anlar ve bundan yararlanarak eseri daha doğru yorumlayabiliriz. O halde eseri
değerlendirirken yazarın amacına başvurmak işe yaramaz mı? Bazen de yarar.

Berna Moran, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri

1. Yazar, bir eserin veya yazarın iyi anlaşılabilmesi için bazı bilgilerin gerekli olduğunu ifade etmiştir.
Yazar bu bilgileri aktarırken hangi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanmıştır?

19