Page 298 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 147

6.ÜNİTE> Deneme Kazanım A.4.2. Metnin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirler.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becersi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Denemek 25 dk.
Amacı Metin türlerinin ortaya çıkmasında sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişimlerin ve etkileşimlerin, yaza- Bireysel
rın tercihlerinin etkisini ifade edebilme.

Yönerge Aşağıdaki metni okuyup soruları metne göre cevaplandırınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

İnsan Hali
Benim işim gücüm kendimi incelemek: Yapacak başka işim yok zaten. Bakıyorum da öyle çürük taraf-
larım var ki söylemeye zor varıyor dilim. Sağlam oturaklı neyim var? Her an sendeleyip düşebilirim.
Gözlerim bir şöyle görüyor, bir böyle. Açken başka adamım sanki, yemekten sonra başka. Keyfim
yerindeyse, hava da güzelse kötü kişi değilim: Ama bir nasır canımı yakmayagörsün, asık suratlı, aksi,
yanına yaklaşılmaz bir adam olurum. Aynı atın yürüyüşü bir rahat gelir bana, bir rahatsız; aynı yolu bir
uzun bulurum, bir kısa; aynı biçim bir hoşuma gider, bir zıddıma. Bir gün her işe yatkınım, bir başka
gün hiçbir şey gelmez elimden. Bugün sevindiğim şeye yarın üzülebilirim. İçimde durmadan değişen,
ele avuca sığmayan bir sürü duygu. Kara kara düşünceler, derken bir öfke; ağlamaklı bir haldeyken,
birdenbire taşkın bir sevinç. Kitapları karıştırırken bakarım, dün içinde türlü güzellikler bulduğum,
okudukça coştuğum bir yer bugün bir şey demez olmuş bana: Eviririm, çeviririm, orasını burasını
okurum, nafile: O sayfalar boşalmış, yabancılaşmıştır artık benim için.
Kendi yazılarımda bile her zaman, ilk duyduğum düşündüğüm şeyleri bulamam. Burada ne demek
istemişim acaba derim; değiştiririm çok defa ve kaybettiğim ilk anlamın yerine ondan değersiz bir
yenisini koyduğum olur. Aynı yolda bir gider bir gelirim: düşüncem her zaman ileri götürmüyor beni;
bir o yana, bir bu yana yalpalıyor, gelişigüzel:
...........Velut minuta magno
Deprensa navis in mari vesaniente vento.
...........Hafif bir tekne gibi
Azgın fırtınanın denizde bastırdığı

Catullus
Çok defa başıma gelmiştir: Oyun olsun diye kendi düşüncemin tam tersini savunayım derken kafam o
tarafa öylesine kendini vermiş, bağlanmıştır ki, kendi düşüncemi yersiz bulmaya başlayıp bırakmışım-
dır. Eğildiğim yere sürükleniveriyorum: Ağırlığım beni ondan yana düşürüyormuş gibi.

Kendi içine bakan herkes de bunları söyleyebilir, aşağı yukarı.
(…)
Montaigne, Denemeler

1. Yüzyıllar önce yazılmış yukarıdaki metinde bahsedilenlerin hâlâ geçerli olması türün hangi özelliği
ile ilgilidir? Düşüncelerinizi yazınız.

297