Page 326 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 12 161

6.ÜNİTE> Deneme Kazanım A.4.9. Metinde ortaya konulan bilgi ve yorumları ayırt eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becersi Alan Becerileri: Okuma Becerisi

Etkinlik İsmi Bilgi ve Yorum 25 dk.
Amacı Metindeki nesnel ve öznel anlatımı ayırabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyup soruları metne göre cevaplandırınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Ebedî Yunus

Yunus'un, Yunus adına bağlanan mısraların en güzeli ve en manalısı, bence, herkesin bildiği.
Bir ben vardır bende benden içeri
mısraıdır. Bu mısraı, Descartes'ın “düşünüyorum, şu halde varım” cümlesi gibi büyük bir fikir yapısının
temeltaşı olacak kadar sağlam ve kuvvetli buluyorum. Ondan hareket ederek, onun üzerinde düşünerek,
bir din, bir felsefe, bir ahlâk, bir siyâset kurulabileceğine kaniim.
Yıllardan beri kafamın içinde sönmez bir ışık misali yanan bu mısraın aydınlığında birçok fikir ve haki-
katleri daha iyi anladım.
Asırlarca eski olan bu mısra bugün söylenilmiş kadar yenidir. Psikoloji ve felsefenin en son mümessil-
leri de aynı gerçekten bahsetmiyorlar mı? Şuur-altı veya derinlik psikolojisi de iç ve dış, üst ve alt diye
birbirinden farklı iki ben esasına dayanmıyor mu? Yunus gibi, bu psikoloji taraftarları için de iç-ben,
dış-ben’den daha önemli değil mi?
Gerçi modern psikologlardan bazıları için iç-ben, Yunus'un ilahî ve ebedî aydınlığın bir parçası saydığı
iç-ben’den farklıdır. Mesela Freud'a göre iç-ben, dış baskı karşısında içe itilmiş cinsî arzulardan ibaret-
tir. Bunlar, günlük hayatta, hulyada ve rüyada yüzlerine maske takarak ortaya çıkarlar. Fakat ne olursa
olsun, modern psikolojiye göre, insanoğlu dış şartlardan çok kendi iç temayüllerine tabidir. Onların it-
melerine göre hareket eder. Benliğimizin karanlık kaynaklarından fışkıran bir hayat hamlesi bizi yaşatır,
dünyaya, başkalarına ve Tanrı'ya doğru götürür. Freud ve başkaları bu kuvvetin, ruhda sathî bir tabaka
teşkil eden akıldan başka bir şey olduğunu ortaya koydular. Yunus’un iç-ben'i de çıldırtıcı bir karakter
taşır:
Seni deli eden şey, yine sendedir sende
diyor. Sakin eşya ve nebata, kendi halinde ve daima aynı şeyi yapan hayvana karşı, insanoğlunda ger-
çekten deliliğe benzer bir şey yok mudur? İptidai kavimler, insanın içine cinlerin, şeytanların girdiğine
inanırlar, dualar ve efsunlarla onları çıkarmağa çalışırlardı. Bu bâtıl inanç, beşerî bir hakikati ifade eder.
İnsanın içinde dış şartlarla izah olunamıyan bir şey vardır.

(…)
Mehmet Kaplan, Edebiyatımızın İçinden
Kelime Dağarcığı:
iptidai: İlkel. kani: Kanmış, inanmış. mümessil: Temsilci. nebat: Bitki. sathi: Yüzeysel. şuuraltı: Bilinçaltı. temayül: Eğilim.

325