Page 282 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

FİZİK 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
6. Mum yanarken ortada bulunan ipte erimiş mumun yükselmesi.
3. Doğal suların yapısında çözünmüş tuzlar, proteinler, yağlar, ölmüş algler
ve organik maddelerin birçok türü bulunur. Bu organik maddeler par- Sapları kesildikten sonra mürekkebe batırılan çiçeklerin yap-
çalandığında deterjanlarda kullanılanlara benzer özellikte, suyun yüzey raklarının renk değiştirmesi.
gerilimini düşüren yüzey aktif maddeler oluşabilir. Bir tarafı suyu iterken Sportif kumaşların teri emmesi.
diğer tarafı su moleküllerini çeken bu tür kimyasal maddeler genellikle 7. Dolma kaleminin uç kısmında bulunan ince yarık, yazı yazmak
suyun yüzeyini ince bir tabaka hâlinde kaplar ve deniz suları kıyıya çarp- için gereken mürekkebin kılcallık etkisi ile kullanılmasını sağ-
tığında köpüklerin oluşmasına neden olur. lar.
Suyu iten/tutmayan kumaşlar, denizden çıktıktan sonra adez-
4. Suyun yüzeyindeki moleküller içindeki moleküllere göre birbirine daha yon etkisiyle vücudumuzun ıslak kalmasını önler.
çok yaklaşarak yüzeyde bir büzülme meydana getirir. Bu durum yüzey-
de bir zar oluşturarak dışarıdan içeriye girecek bir taneciğe veya cisme Tahta ya da metal plakalar, bina yapımında kullanılan çimento-
direnç gösterir. Atilla Hülagü de suyun bu direnç kuvvetini kullanan özel ya kohezyon etkisi ile şekil verilmesini sağlar.
bir ayakkabı tasarlamış ve boğazı karşıdan karşıya geçmiştir. 8. Bina içinde tesisattan sızan suyun, kılcallık etkisi nedeniyle
beton içindeki boşluklarda yayılarak binaya zarar vermesi. Bu
5. Kılcallık etkisi sayesinde mürekkepli su, kâğıt havluda yükselir ve boş durum için betondaki çatlakları dolduracak dolgu maddeleri
kaba geçmeye başlar. kullanılmaktadır.
Adezyon etkisi sonucu çatıda asılı kalan su damlalarının so-
6. Deniz suyundaki tuz, yüzey gerilimini artırır ve derimizin daha gergin ğuk havalarda donması ile tehlike oluşturacak buz parçalarının
olmasına sebebiyet verir. Şampuan ve sabun gibi kimyasallar ise yüzey
gerilimini azaltarak derimizin ve saçlarımızın tekrar eski hâline dönme- oluşması. Bunun için yapılan uygulamalar çatı tepelerinin di-
sini sağlar. ğer çatılara göre daha dar açıyla inşa edilmesi, çatı kenarlarına
adezyon etkisini azaltacak malzemelerin kullanılması.
7. Çorba soğudukça yüzey geriliminin artması bu duruma neden olur. Kan alındıktan sonra damardaki kanın bir akım şeklinde bir-
biri ardınca gelmesinin önüne geçmek için yapıştırıcı bantların
3. Yönerge kullanılması.
1. Tablo incelendiğinde yüzey gerilim katsayısı ile sıcaklığın ters orantılı Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders Kitabı,
olduğu görülmektedir. Suyun 0°C’deki yüzey gerilim katsayısı 0,076 N/m sayfa 87-100.
iken 90°C’deki yüzey gerilim katsayısı 0,062 N/m’dir.
Etkinlik No.:46
2. Tablodaki değerler göz önüne alındığında atacın, yüzey gerilim katsa-
yısı 0,062 N/m’den büyük olan sıvılar üzerinde dengede kalacağı görü- 1. Yönerge
lecektir. Bu sıvılar, 20°C sıcaklığa sahip cıva, tuzlu su ve şekerli sudur. Görsel 1: Titreşim hareketi
Ayrıca 90°C’den daha düşük sıcaklıkta bulunan saf suda da ataç dengede Görsel 2: Titreşim hareketi
kalabilir. Görsel 3: Dönme hareketi-Öteleme hareketi
Görsel 4: Dönme hareketi-Öteleme hareketi
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders Kitabı, Sayfa Görsel 5: Dönme hareketi
87-100. Görsel 6: Dönme hareketi
Görsel 7: Öteleme hareketi
Etkinlik No.:45
Görsel 8: Titreşim hareketi
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir. Görsel 9: Titreşim hareketi
Muhtemel cevaplar: 2. Yönerge
1. Tabloya “A sıvısı + tuz” için 15’ten büyük, “A sıvısı” için 15 kü- Öteleme
çük değerler verilebilir. 3,4
2. Yaprakların su yüzeyinde durması. 7 5,6 Dönme
Deniz ya da havuza yüksek bir yerden atlama sonucu su yüzeyi-
ne çarpıldığında yaralanmalara sebep olması.
Durgun suya yatay olarak atılan yassı bir taşın su yüzeyinde 1,2,8,9
sekmesi.
3. Yağmur yağdığında sileceklere ihtiyacı olmayan otomobil cam- Titreşim
ları, hiç buğu tutmayan banyo aynaları, kalp damarlarına takı-
lan ve hiç tıkanmayan stentler, kendi kendini temizleyen bina 4. Yönerge
cepheleri… 1. Yönerge’de verilen örneklerden yola çıkarak öğrencinin de bu üç hareket tü-
4. Sistem yer çekimin daha az olduğu bir yere götürülürse suyun rüne farklı örnekler vermesi beklenmektedir. Bu örnekler tek bir hareket türü-
ağırlığı azalır. Bu da suyun cam boruda daha fazla yükselmesini nü içerebileceği gibi birden fazla hareket türünü de içerebilir.
sağlar.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 9 Ders Kitabı, Sayfa
5. 109-110.

Kaptaki su
seviyesi

Cam Plastik
boru boru

282