Page 186 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 91

4. ÜNİTE > Maddenin Hâlleri Kazanım 9.4.3.3: Kapalı kaplarda gerçekleşen buharlaşma-yoğuşma süreçleri üzerinden denge buhar basıncı
kavramını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme, Yaratıcı Düşünme Alan Becerileri: Verileri Toplama, İşleme, Yorumlama, Sonuç Çıkarma
Etkinlik İsmi BUHAR MAKİNELERİ 20 dk.
Amacı Kaynama, denge buhar basıncı ve yoğunlaşma ile ilgili çıkarımlarda bulunabilme. Bireysel

Yönerge Buhar makineleri ve Newcomen makinesi ile ilgili bilgileri inceledikten sonra soruları gerekçelerini
belirterek yanıtlayınız.

Buhar makineleri ısı enerjisini mekanik enerjiye
dönüştüren aygıtlardır. Buhar makinelerinde ka-
palı kazanlarda bulunan su, basınç altında ısıtıldı-
ğında buhar hâline gelir. Buhardaki basınç kuvveti
hareket enerjisine dönüştürülür. Hareket enerji-
sinden kullanım alanına göre yararlanılır. Hareket
enerjisinden lokomotiflerde tekerlekleri döndür-
mek, gemilerde çarkı döndürmek, su pompaların-
da tulumbayı çalıştırmak için yararlanılır. Buhar
makinelerinde ısı kaynağı olarak petrol kaynaklı
yakıtlar, odun ve kömür kullanılır. 1712‘de İngiliz
mühendis Thomas Newcomen (Tamıs Nıvkamın)
(1663-1729) yeni bir tür buhar makinesi geliştir-
miş ve bu makine su pompasında kullanılmıştır.
Bu makinenin avantajı pistonun bir zincir yardı-
mıyla tahterevalli benzeri bir tür kaldıraca bağlan-
mış olmasıydı. Kaldıracın diğer ucu da tulumbaya
bağlanmıştır. Newcomen makinesinin şekli yan-
daki görselde verilmiştir.
Newcomen Makinesi ve Çalışma Prensibi
Newcomen makinesi buhar gücüyle çalışan ve maden ocaklarından su çekmek için kullanılan bir makinedir. A
kabındaki su ısıtıldığında oluşan buhar B kabındaki hareketli pistonun yukarı çıkmasını sağlar. Pistonun tekrar
aşağı inmesi için B kabındaki buhara soğuk su püskürtülür. Bu işlemler ile piston sürekli olarak yukarı ve aşağı
hareket eder. Zincirle pistona bağlı kaldıracın hareketi sonucu kaldıracın diğer ucuna bağlı tulumbanın çalışması
sağlanır. Tulumbanın da çalışmasıyla makine, maden ocaklarındaki suyu tahliye etmiş olur.

1. B kabındaki pistonun aşağı yukarı hareketini hangi unsurlar etkiler?

2. Buhar makinesinin kullanıldığı ortamın basıncı düşürülürse buhar makinesindeki suyun kaynama
noktası nasıl değişir?

185