Page 217 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

?
cevaplayalým
Samarra’nýn fotoðraflarý dikkate alýndýðýnda;
1. Mimari tarzda ne gibi deðiþiklikler olmuþtur?
2. Bu mimari eserin yapýlma sebebi ne olabilir?
3. Eski fotoðrafta da görüldüðü gibi neden þehir dýþýnda bir yer seçilmiþ olabilir?
Samarra, Abbasi Devleti zamanýnda Irak’ta Baðdat’ýn yetmiþ mil uzaðýnda ve Dicle kenarýnda 115
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
kurulmuþtu. Bu þehri, Halife Mutasým’a ve ücretli Türk ordusuna yeni bir yerleþim merkezi saðlamak
Kazanım 9.5.4: Türklerin Abbasi Devleti’ndeki askerî ve siyasi gelişmelerde oynadıkları rolleri kavrar.
5. ÜNİTE > İslam Medeniyetinin Doğuşu
gayesiyle ünlü Abbasi kumandaný Türk asýllý Eþnas 836 senesinde, kurmuþtu. Samarra kuruluþundan
Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
’
892 senesine kadar 56 sene, Abbasi Devleti ne baþþehir oldu. 892 senesinde ise Halife Mutedid 20 dk.
Etkinlik İsmi
ABBASİLER
Baðdat’ý tekrar baþþehir yaptý. Amacı Abbasi Devleti’nin siyasi yapısını açıklayabilme. Bireysel
Türklerin bir kýsmý da Anadolu’nun güneyinde Maraþ, Diyarbakýr, Malatya, Adana, Tarsus gibi
þehirlerde Doðu Romalýlara karþý
kurulan Avasým hattýna yerleþtirildi. ASTURYA-LEON KRALLIÐI HAZAR UYGUR DEVLETÝ
FRANK
KRALLIÐI
(744-840)
KIRGIZ DEVLETÝ
MACARLAR
(840-924)
Þehirlere yerleþen Türkler, Doðu TOLEDO CUM. MACARLAR DEVLETÝ HARÝZM MAVERAÜNNEHÝR Fergana
KORSÝKA
Romalýlara karþý Ýslamiyeti savunmak Kurtuba SARDÝNYA BULGARLAR KARADENÝZ HAZAR DENÝZÝ KARAHAN DEVLETÝ
Semerkant
Buhara
için savaþtýlar ve çýkan isyanlarýn Fas Septe SÝCÝLYA BÝZANS ÝMP. AZEBAYCAN Merv (960-1089)
Tebriz
bastýrýlmasýnda Abbasilere yardýmcý ÝDRÝSÝLER Kayrevan A KD EN ÝZ GÝRÝT KIBRIS AVASIM Dicle Musul HORASAN Herat Gazne
oldular. Mutasým zamanýnda Doðu AÐLEBÝOÐULLARI Ýskenderiye SURÝYE Þam Kerbela Samara 762
Baðdat 762
Fýrat
IRAK
ZÝRÝLER
Roma’ya karþý düzenlenen seferler BARKA Kahire 969 Fustat Kudüs Kûfe Basra
devam etti. Afþin idaresindeki Ýslam MISIR HÝCAZ
TOLUNOÐULLARI
(868-905)
OMAN
ordusu, Doðu Roma’yý yenilgiye ÝHÞÝDOÐULLARI Medine BAHREYN KÖRFEZ Ý
(935-969)
uðratmýþtý. Bu zaferden sonra da Abbasi Halifeliði (750) Nil NÜBYE Mekke
Eskiþehir’e kadar seferler düzenlendi. 900’lü yýllarda Abbasi ALÝLER H ÝN T
hâkimiyetindeki yerler
Abbasi Halifesi Mutasým’dan Kurtuba Emevi Halifeliði YEMEN OKYA NUSU
(929). 1012/31 yýkýlýþý.
sonra devlet içerisindeki Türklerin Fatimi Halifeliði (909-1171)
Samanoðullarýnýn hâkim olduðu
etkisi giderek artmýþtý. Abbasi yerler (945-1055) ETÝYOPYA
Araplar tarafýndan kurulan
þehirler
Devleti’nin siyasi birliði IX. yüzyýlýn 0 250 500 750 1000 km
ortalarýndan sonra çözülmeye
Harita 1: Abbasi Devleti haritası
baþlamýþtý. 847 tarihinden itibaren 4. Harita: VIII - IX. yüzyýlda Abbasi Devleti
halifelerin otoritelerinin zayýflamasý,
Abbasi Devleti’nin parçalanmasýna sebep oldu. Abbasi sýnýrlarý içinde kýsa ömürlü olan yeni devletler
kuruldu. Bu devletler; ABBASİLER
Mýsýr’da Tolunoðullarý ve Ýhþidiler,
Abbasiler, her ne kadar geniş topraklara hükmedip kültürel alanda gelişmiş olsa da ilk yıllardan
Kuzey Afrika’da Aglebiler, itibaren devletten kopmalar başlamıştır. Örneğin Endülüs Emevilerinin bağımsızlığını kazan-
!
Irak ve Ýran’da Büveyhoðullarý’dýr. ! Aþaðýdaki tarih þeridine göre Abbasi Devleti
Horasan’da Tahiriler,
masından sonra Fas’ta İdrisiler, Tunus’ta Ağlebiler gibi bağımsız ve yarı bağımsız devletler or-
taya çıkmaya başlamıştır. IX. yüzyılın ortalarından itibaren Abbasilerin gücü, Mısır’dan batıya
Maveraünnehir’de Samanoðullarý,
ile çaðdaþ olan devletleri belirtiniz.
geçememiştir. 868-905 yılları arasında Tolunoğulları ve 935-969 yılları arasında İhşidler gibi
devletler batıdaki Abbasi sınırını daraltmışlardır. Doğudaki durum da batıdakinden çok farklı
değildir. Samaniler ve Tahiriler halifeye bağlı olmakla beraber iç ve dış işlerinde tamamen ba-
ğımsız hareket etmişlerdir. Abbasiler, bütün olumsuzluklara rağmen siyasi yaşamını 1258 yılına
kadar devam ettirmiştir. Bu tarihte Cengiz Han’ın torunu Hülagü, Bağdat şehrini işgal ederek
Abbasi Devleti’ne son verdi. Abbasi ailesinden el-Müstansır, Memlûk Sultanı Baybars tarafından
Kahire’de halife ilan edilmiştir. Böylece halifelik makamı, 1517’de Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan
TÜRGEÞLER
Selim’in, Memlûkluları ortadan kaldırmasına kadar Abbasi ailesinde kalmıştır.
HAZARLAR GAZNELÝLER
HZ. MUHAMMED EMEVÝLER
ABBASÝLER
VE DÖRT HALÝFE Yıldız, H.D (1988). Abbasiler. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt.1, s.31-48) içinde.
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (sayfa 35-38’den düzenlenmiştir. )
KÖK TÜRKLER ENDÜLÜS EMEVÝLERÝ
SASANÝLER B. SELÇUKLU DEVLETÝ
DOÐU ROMA ÝMPARATORLUÐU (BÝZANS)
215

200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300

MÝLATTAN SONRA

126