Page 216 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

114 TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

5. ÜNİTE > İslam Medeniyetinin Doğuşu Kazanım 9.5.4: Türklerin Abbasi Devleti’ndeki askerî ve siyasi gelişmelerde oynadıkları rolleri kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi TÜRK-İSLAM TARİHİNDE TOLUNOĞULLARININ YERİ VE ÖNEMİ 20 dk.
İslam hâkimiyetinin Afrika’daki genişlemesinden hareketle Tolunoğullarının öne çıkan özelliklerini
Amacı Bireysel
değerlendirebilme.
Yönerge Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplandırınız.

TOLUNOĞULLARI

Türk-İslam tarihi ve medeniyeti açısından önemli bir yere sahip olan Tolunoğulları, müstakil
bir devlet olmakla birlikte Abbasilere bağlılıklarını şeklen sürdürmüş; idari, siyasi, askerî ve adli
teşkilat bakımından önceki kurumları devam ettirmiştir. Devletin kurucusu Ahmed b. Tolun ve
oğlu Humareveyh zamanında Mısır, tarihinin en parlak devirlerinden birini yaşamıştır. Kısacası
bu dönem refah, imar, ilim ve irfan devri olmuştur. Her ikisi de âlim ve edipleri korumuş, mimari
ve kültürel faaliyetleri teşvik etmiştir.
Tolunoğulları zamanında Mısır’da ekonomi canlanmış, ziraat önemli ölçüde gelişmiş ve ülkede
refah yaygınlaşmıştır. Sulama işlerine önem veren Ahmed b. Tolun; ekilebilir arazileri çoğalt-
mış, yeni su kanalları açtırmıştır. Ziraatın yanı sıra dokumacılık başta olmak üzere el sanatları
gelişmiş, hükûmet tarafından kaliteli kumaşların dokunduğu bir dokuma evi açılmıştır. Sabun,
şeker ve savaş aletleri üretiminde, iç ve dış ticaret alanında önemli ilerleme sağlanmıştır. Mısır’ın
doğu-batı ticaret yolları üzerinde bulunmasını dikkate alarak taşıma amaçlı pek çok gemi ve
kayık yaptıran Ahmed b. Tolun, kendi adını taşıyan caminin bir tarafına da çarşı inşa ettirmiştir.
Cebelyeşkür adlı tepe üzerinde inşa edilen yapı, günümüzde Mısır’da esas biçimini koruyan en
eski camidir. Ahmed b. Tolun camide görev yapmak üzere bir doktor görevlendirmiş, cemaatten
hastalananların tedavisinde kullanılacak ilaçların bulunduğu bir eczane kurmuştur. Hükümdar
ayrıca bütün hastaların ücretsiz tedavisi için bir hastane (bimaristan) inşa ettirmiştir.

Özkuyumcu N. (2012), Tolunoğulları, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.41).
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. (s. 233-236’dan düzenlenmiştir.)

1. Türk-İslam tarihinde önemli bir yere sahip olan Tolunoğullarının bu saygıyı elde etmelerinde etki-
li olan unsurlar nelerdir?

2. Bir ülkede âlim ve ediplerin saygı görmesini o ülkenin gelişmişlik düzeyi ile ilişki kurarak değer-
lendiriniz.

3. “Tolunoğulları Devleti sosyal devlet özelliği göstermektedir.” yargısını metin içindeki hangi kanıt-
larla destekleyebilirsiniz?

214
Hazırlayan: Özgür BAĞCI