Page 221 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 117

5. ÜNİTE > İslam Medeniyetinin Doğuşu Kazanım 9.5.4: Türklerin Abbasi Devleti’ndeki askerî ve siyasi gelişmelerde oynadıkları rolleri kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi
Etkinlik İsmi ABBASİ DEVLET TEŞKİLATINDA TÜRKLER 20 dk.

Amacı Türklerin Abbasi devlet yönetimindeki etkisini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen harita ve metni birlikte değerlendirerek soruları cevaplandırınız.

FRANK
KRALLIĞI
Aral
Gölü
Karadeniz Talas
Harezm
Taşkent
Sardunya Buhara
Hazar Denizi
Kurtuba Sicilya BİZANS İMPARATORLUĞU Avasım Tebriz Semerkant
Gırnata Antakya Dicle HORASAN
Cezayir
Akdeniz Girit Kıbrıs Sıffin Samarra
MAĞRİB Şam Fırat Bağdat Gazne
Merakeş Trablusgarp Kudüs Kerbela Basra
Kahire Kûfe İRAN
MISIR HİCAZ Basra Körfezi
Nil
Medine
Mekke
Kızıldeniz
Abbasi Devleti YEMEN
Endülüs Emevi Devleti 0 550 km
Harita 1: Abbasi Devleti haritası

Türklerin, Abbasi Devleti’ndeki Rolleri
747 yılında büyük bir ordu ile batıya doğru ilerlemeye başlayan Çin kuvvetlerine karşı Türkler-
le Müslüman Arapların ortak güçleri Talas Savaşı’nda karşılaştı. Türklerin desteğini alan Müs-
lüman Araplar, 751’de Talas Savaşı’nı kazandı. Böylece Orta Asya’yı egemenliği altına almak
amacıyla gelen Çinliler geri püskürtülmüştür. Talas Savaşı sonrasındaki yakınlaşma ile Türkler,
Müslümanlığı kabul etmeye başladı. Abbasilerin uyguladığı politika gereği Türklere devlet için-
de görevler de verildi. Abbasiler, merkezi Antakya olan Avasım eyaletini kurarak Türklerden
oluşan askerî birlikleri buraya yerleştirmiştir.
Harun Reşid’in ölümünden sonra oğulları Emin ve Me’mun arasındaki hilafet mücadelesi, Arap
ve İranlıların iktidar mücadelesine dönüştü. Halife Me’mun’u bu mücadelede İranlılar destek-
lediği için devlet içinde etkin bir hâle geldi. Ancak İranlıların güçlenmesi Me’mun’un iktidarı-
nı gölgelemeye başlayınca bu durumdan rahatsız olan halife, Arap ve İranlılara karşı Türkleri
orduda bir denge unsuru olarak gördü. Me’mun’un halifeliğinin son yıllarında Türkleri, askerî
birliklerin arasına almaya başladığı ve bunu bir devlet politikası hâline getirdiği görülmektedir.
Halife Mu’tasım zamanında, Türklerin durumu devlet içinde daha da sağlamlaştı. Bu dönemde
halife, Bağdat’ın kuzeyinde sadece Türklere ait olan Samarra şehrini kurdurmuştur.

Yıldız, H. D. (1988). Abbasîler. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.1).
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.(s. 34-35’ten düzenlenmiştir.)

219