Page 305 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9

CEVAP ANAHTARLARI

Abbasi elçisinin Selçuklulara gelişi, Çin ve Bizans elçilerinin Gök şiminde etkilidir. Bundan dolayı devletler bilime ve bilim adamla-
Türklere gelişine benziyor ve aynı sevinç tekrarlanıyordu…” vb. rına destek olmuştur. Bu destek en çok Büyük Selçuklu Devleti’nde
farklı cevaplar verilebilir. görülmüştür. Özellikle Nizamiye Medreselerinin kurulması ve bu
medreseler ile beraber rasathanelerin ve hastanelerin devlet adam-
2. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak “Dandanakan Meydan larının maddi desteği ile açılması bir gelenek olmuştur. Büyük
Muharebesi’nin kazanılması, Türk-İslam tarihi açısından çok Selçuklu Devleti’nin başlatmış olduğu medrese geleneği diğer dev-
önemli etkiler meydana getirmiştir. Horasan’da bir devlet teşek- letlere de örnek olmuştur. Melikşah, kendi adında bir gözlemevi
kül etmelerinden sonra Selçuklular, bütün İslam dünyasının tem- kurması ve buradaki bilimsel çalışmalara destek vermesi, devlet
silcisi olarak Müslümanları içeriden ve dışarıdan gelebilecek her işlerinde kullanmak amacıyla yeni bir takvim yapılmasını istemesi
türlü tehlikelere karşı koruma ve savunma görevini üstlenmişler- devlet yapısının bilimsel temellere oturtulduğunun bir kanıtıdır.
dir. Selçuklular, Türk-İslam dünyasının sancaktarı ve bayraktarı
konumuna gelmiştir…” vb. farklı cevaplar verilebilir.
Etkinlik No.: 146
3. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak “Türk devlet geleneğin- 1. Siyasetname yönetimle ilgili bilgilere ulaşılan siyaset alanın-
de hâkimiyetin nişanesi olan ok ve yay, hükümdarın hâkimiyet da yazılmış bir eserdir. Siyasetname hem yazılı hem de olayın
alametleri arasındadır. Yay devleti ve hükümdarı, ok ise hüküm- geçtiği zamana ait bilgileri verdiği için birinci elden kaynak
dara bağlı olmayı, halkı ifade etmektedir…” vb. farklı cevaplar grubuna girer. Bu özelliğiyle tarihçi ya da araştırmacıların ilk
verilebilir. kullanması gereken kaynaktır.
4. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak “Attila Dönemi. Çün- 2. Divan-ı Mezalim
kü Türklerin Avrupa’da etkin olmasını sağlamıştır…” vb. farklı
cevaplar verilebilir. 3. Devlet yönetiminde adaletin esas alınması
4. Sosyal devlet ve hukuk devleti anlayışı günümüz kavramları ol-
Etkinlik No.: 144 makla birlikte Türk İslam Devletlerinde sosyal devlet ve hukuk
1. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak “Hükümdar adaletin devleti anlayışına ait örnekler bulunmaktadır.
temsilcisi, hakkın gölgesidir…” vb. farklı cevaplar verilebilir. a) Sosyal Devlet:
2. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak “Kişinin hem hayattay- 2. metindeki hikaye bu duruma örnektir.
ken hem de vefatından sonra güzel bir üslup ile hatırlanması için Hikâye:
insanların ihtiyaçlarını karşılayabilecek, insanlara faydalı olabi- Şöyle işittim: Melik Kubad zamanında yedi yıl kıtlık olup âmir-
lecek eserler bırakmasıdır… ” vb. farklı cevaplar verilebilir. lerine ekinlerini alıp, satmalarını ve sadaka olarak bazı kimselere
3. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak vermelerini, fakirlere de Beytu’l-mal ve hazinelerden yardım et-
“1. Adaletli olmak, fitne ve kargaşayı bastırmak. melerini emretti. Neticede yedi kıtlık yılında memlekette açlıktan
2. İlim taliplileri için medreseler yaptırmak. bir tek kişi ölmedi.
3. Yerleşim birimlerini düzenlemek.
4. Taşradan yeraltı suları için kanallar açmak. b)Hukuk Devleti
5. Irmaklara yataklar yaptırmak, büyük suların akışı için köp- 3. metindeki “Eğer bir kişi kendisine ceza verileceği zaman, kibir-
rüler inşa etmek. lenir de kadı huzuruna çıkmazsa o, büyük bir kişi de olsa cebren
6. Tarlaları ekime elverişli kılmak. hâkim huzuruna çıkarılmalıdır.” sözleri bu duruma örnektir.
7. Halkı korumak için surları yükseltmek.
8. Yeni şehirler kurmak. Etkinlik No.: 147
9. Ana ve işlek yollarda konaklar yaptırmak. 1. Okumak isteyen çocuklara imkân sağlamak, ilim insanlarına ça-
10. Yüksek yapılar ve görkemli meskenler tesis etmek… ” lışma ortamı oluşturmak ve onların devlete olan bağlılıklarını
vb. farklı cevaplar verilebilir. sağlamak, mezhepsel kavgaları engellemek ve Batınılik gibi zararlı
grupların faaliyetlerine engel olmak Nizamiye Medreselerinin ku-
Etkinlik No.: 145 ruluş amaçlarındandır.
1. Ömer Hayyam, bilimsel ve edebi çalışmaları ile sadece yaşadığı 2. Eğitim ve öğretimin devletin kontrolünde olması hem aynı ilim
yüzyılı değil daha sonraki bilimsel gelişmelere ve edebiyata bü- havuzundan beslenen bir nesil yetişmesine, hem de zararlı olu-
yük katkılarda bulunduğu için dünyaca tanınmış bir bilgin ve şumların kendilerine alan açmasının önüne geçilmesine imkân
şairdir. Onun yaptığı çalışmalar sayesinde dünya medeniyetleri sağlar. Devlete olan bağlılığı güçlendirir, devletin birlik ve bera-
gelişme göstermiştir. Ömer Hayyam’ın adının yaşatılması ve berliğini sağlar. İlim adamlarının farklı ülkelere gitmesini engeller.
insanlığa tanıtılması için metinde anlatılan yöntemler (Ömer İlim adamlarına verilen değer, toplumun devlete olan güvenini ar-
Hayyam adına kulüp kurulması, Ay’ın bir kraterine ve bir kuy- tırır. İnsanlar çocuklarının geleceğini güvende hissederler.
ruklu yıldıza isminin verilmesi, Google’ın doodle düzenlemesi
gibi) kullanılmıştır. 3. Türk İslam devletleri; kurdukları eğitim kurumları, sahip çıktıkları
2. Ömer Hayyâm cebir, geometri, astronomi, fizik ve tıpla ilgilenmiş, bilim insanları ve yetiştirdikleri öğrencilerle dünyada ilmin geliş-
müzikle uğraşmış, ayrıca adını ölümsüzleştiren rubâîlerini kaleme mesine katkı sağlamışlardır. Orta Çağ’da Avrupa bilimsel alanda
almıştır. Bundan dolayı dönemin diğer hâkim bilginleri gibi çok durgun iken İslam dünyası altın çağını yaşamıştır. Farabi, Hazini,
yönlü bilim adamı ünvanını almıştır. Bîruni, İbni Sina, El-Harizmi… vs gibi bilim insanları ve bunların
ilim alanında yaptıkları çalışmalar hem Doğu hem de Batı dünya-
3. Celali Takviminin sadece İran ve Türk topraklarında bilinme- sının ilmi çalışmalarına büyük katkılar sunmuştur.
si, dünya ülkelerine bu takvimin tanıtılmaması, daha güvenilir
olduğunun son yapılan araştırmalar ile ortaya çıkması gibi se- 4. Türk İslam devletlerinde yöneticiler hem devletin bekası hem de
bepleri sıralayabiliriz. halkın desteğini sağlamak amaçlarıyla eğitim kurumlarının yapıl-
4. Tarihsel süreç içerisinde bilim, devletin tüm sistemleri içerisinde masında etkin rol oynamışlardır. Yöneticiler kurdukları kurumlar-
kullanılmıştır. Bilimsel gelişmeler toplumsal yapının şekillenme- la kendi adlarını da yıllarca yaşatmışlardır.
sinde, askeri ve ekonomik alanlarda ise araç, teknoloji ve bilgi geli-

303