Page 176 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 91

4. ÜNİTE > Masal/Fabl Kazanım: A.2.16. Metinlerden hareketle dil bilgisi çalışmaları yapar.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi MASAL DİLİ İLE DİL BİLGİSİ 20 dk.
Amacı Masal türündeki metinler üzerinde dil bilgisi çalışmaları yapabilmek, dilin kurallarını uygulayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki masalı okuyunuz ve soruları cevaplayınız.

PARLAK AT
Bir varmış, bir yokmuş. Allah’ın kulu pek çokmuş. Çok söylemesi çok günahmış. Evvel zamanda Keloğlan’ın
yaşamakta olduğu şehrin padişahına çok güzel bir yorgan hediye getirmişler.
Padişah “Bu yorganı çok beğendim, dünyada bu yorganın bir benzeri de yoktur.” demiş. Bunun üzerine orada
hazır bulunan Keloğlan, “Padişahım devin bir yorganı var, bir yorganı var ki dünyada eşi bulunmaz. Bu size
hediye gelen yorgan onun yanında hiç kalır.” demiş.
Bunun üzerine padişah, “Bu yorganı bana kim getirebilir?” deyince Keloğlan, “Ben getiririm efendim.” demiş.
Padişah da “Peki, git getir bakalım.” demiş.
Keloğlan, bir kutuya çokça bit ve pire toplayıp devin evine doğru gelmiş. Bir kenara saklanıp devin uyumasını
beklemiş. Dev uyandı mı sessizce eve girip getirdiği biti pireyi devin yorganına boşaltıp dışarı çıkmış.
Dev, biraz sonra kaşınarak uyanmış. Işığı yakmış, bakmış, yorganının üzeri bit ve pire dolu: “Ben böyle yorgan
istemem!” deyip yorganı kaldırıp kapıya atmış.
Keloğlan, dev eve geri girince hemen yorganı almış, bitini ve piresini temizleyip padişaha götürmüş. Padişah,
görünce yorgana bayılmış. “Aferin Keloğlan, doğrusu çok güzel bir yorganmış.” demiş.
(…)
(Düzenlenmiştir.)

A.S. Aslan, Çankırı Masalları, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2017.
(Danışman: Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu)

1. a) “Bu yorganı çok beğendim, dünyada bu yorganın bir benzeri de yoktur.” cümlesinde bağlaç ve
hâl eki olan “de”nin yazımını gösteren iki kullanım vardır. Hangisinin bağlaç, hangisinin hâl eki
olduğunu sebepleriyle yazınız.

b) “Dev uyandı mı sessizce eve girip getirdiği biti pireyi devin yorganına boşaltıp dışarı çıkmış.” cüm-
lesinde kullanılan “mı” ekinin türü ve cümleye kattığı anlam nedir?

2. a) “…bir yorganı var ki dünyada eşi bulunmaz.” cümlesindeki bağlaç olan sözcüğü bulunuz. Bu
sözcüğün cümleye hangi anlamı katmış olabileceğini belirtiniz.

175