Page 540 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

ÜNİTE CEVAP ANAHTARI
şöhret de önemli olmazdı. Para ve şöhret insan için geçici mut- göre olayları algılama, idrak etme ve yargılama tavırları yazarın
luklar sağlar. Hatta “Şöhrette afet vardır.” derler. Paranın ihtiyacı bakış açısını oluşturan unsurlardır.
karşılayacak kadar olması yeterlidir. İnsan için iyi bir ad bırak-
mak, ölmez bir eser ortaya koymak para ve şöhretle karşılaştırı- Etkinlik No.: 243
lamayacak kadar ayrı bir yere ve öneme sahip olmalıdır.
1. Aynı dönemde yaşayan şair ve yazarlar, benzer temalarda ve
Etkinlik No.: 240 konularda ortak bir algı ve anlayış ile hareket ederler. Buna ge-
lenek adı verilir. Yani aynı edebiyat geleneğine bağlı olan döne-
1. Günlükte anlatılan boğazla ilgili okuyucunun bilgi edinmesini min sanatçıları birbirinden etkilenir ve aynı anlayış ile eserlerini
sağlar. Anlatımda inandırıcılığı arttırır. Bilgilendirici ifadelerde oluştururlar.
dil, göndergesel işlevde kullanılarak sade, gösterişsiz bir anlatım
sağlanmıştır. 2. Yazar, uzun zamandır beklenilen ve ihtiyaç duyulan bir yönetim
sistemi değişikliğinin gerçekleştiğini müjdeler. Meşrutiyet ile
2. Olası Cevaplar:
Garip bir sınama yeri. Kişiye yaşadığını, soluduğunu dolaysız birlikte gelen siyasi ve fikri özgürlüğün, yönetime katılma hak-
anlatan, korkuyu ama korkudan vazgeçmemeyi de öğreten, sula- kının mutluluğunu yaşar. Yani yaşanan siyasi ve fikrî değişimler,
rında yüzülmesiyle gencelen bir boğaz. İnsanın kendine sınırlar yazarın yorumlarıyla günlüğe yansır. O dönemin edebiyatında
koymadığı kendini özgür hissettiği bir yer. Doğanın huzur verici önemli bir yer bulur.
sonsuz güzelliklerinden bir parça…
3. Her edebî gelenek, kendinden önceki gelenekten etkilenir ve
3. Yazar metinde yorumlarıyla edebî bir dil kullanarak kelimelere kendinden sonraki geleneği ise etkiler. Her metin, kendi tar-
yeni anlamlar yükler. Böylece okuyucuya bir anlam zenginliği zında daha önce yazılmış metinlerden tema, yapı, dil ve anlatım
sunar. Metinde geçen bu yorumlar, gerçeği süsleyerek okuyucu- bakımından yararlanır ve daha sonra yazılacak metinlere kay-
nun zihninde anlatılanların canlanmasını sağlar, ayrıca hayal ve naklık eder. Yazar ve şair, geçmişten kendisine kadar gelmiş olan
düşünce dünyasını geliştirir.
gelenekten yararlanır.
4. Metinde dil, baştan sona göndergesel işlevde, kelimeler gerçek 4. Günlük, öğretici ve bilgilendirici bir nitelik kazanmıştır. Gün-
anlamda kullanılır. Metin tek anlamlı, ifadeler açıklama tarzın- lük, topluma yeni düzeni anlatmak ve toplumu yönlendirmek
da olur. Kanıtlanabilir ifadeler kullanılır. Yorum cümlelerine yer
verilmez. amacını güden bir üslupla oluşturulmuştur.
Etkinlik No.: 241 Etkinlik No.: 244
1. Yazar, konuyu eleştirel bakış açısıyla kaleme almıştır. Günlüğü 1. Olası Cevaplar:
oluştururken konuyu ele alış biçimi özneldir. Yazara göre şiir İlk günlükte Adalet Ağaoğlu, Alvin Tofler adlı yabancı bir yaza-
az sözcükle yazılır. Attilâ İlhan’ı eleştirirken onun gerçekle ilgi- rın “Üçüncü Dalga” adlı kitabındaki düşüncelerine yer vermiştir.
si bulunmayan birtakım dizeleri bir araya getirdiğini ve şiirde Bu düşüncelere günlükte yer verilmesi, dönemin fikrî yapısının
çok sözcük kullandığını belirtmiştir. Görüşlerini desteklemek
için de örnek olarak İlhan Berk ile Attilâ İlhan’ı kıyaslamış, İlhan edebiyata yansıdığını gösterir. İkinci metin, Doğu ve Batı kav-
Berk’in de önce bu yolda ilerlediğini ama daha sonra doğruyu ramlarının ekseninde işlenmiştir. Metnin yazıldığı dönemde bu
bulduğunu, şiirin az sözcük sanatı olduğunu kavradığını söyle- kavramlara dayalı bir fikrî yapının olduğu ve bu fikrî yapının
miştir. Yazarın takındığı eleştirel yaklaşım tavrı, metnin içeriği- edebiyata yansıdığı görülmektedir.
nin öznelleşmesine sebep olmuştur.
2. Olası Cevaplar:
2. Günlükte anlatıcı, yazarın kendisidir. Roman ve hikâyeye baktı- O kişinin günlük anlayışını temelden sarsar ve yeni yazacağı
ğımızda anlatıcı yazar değildir. Yazar anlattığı olayları okuyucu- günlüklerin bambaşka ve her konuda duygu ve düşünceleri ele
ya aktarmak üzere bir anlatıcı seçer. Anlatıcı, yazar tarafından alacak biçimde değişmesini sağlayabilir.
olayları anlatması için seçilmiş ya da oluşturulmuş kurmaca bir
kişidir. Soyuttur, dış dünyada hiçbir gerçekliği yoktur, kâğıt üze- Hayır, hiçbir değişiklik olmazdı. Çünkü bu metinlerin yazarları,
rinde kurmaca varlığı geçerlidir. dışa dönük günlük yazdıkları için toplumsal konularda kalem
oynatmışlardır. “Sevgili günlük…” şeklinde başlayan günlük
3. Yazar, şiirin nasıl olması gerektiğini kendi düşüncesine göre yazma anlayışına sahip olan biri, içe dönük günlük yazdığı için
değerlendirmiş ve şiiri az sözcükle yazmak olarak açıklamıştır. aynı biçimde günlük yazmaya devam edebilir.
Salâh Birsel, Attilâ İlhan’ın şiirlerini kendi şiir anlayışına ters ol-
duğu için eleştirmiş ve tarafsızlığını kaybetmiştir. Attilâ İlhan’ın 3.
şiirlerinden de güzel örnekler olduğunu söylemiş olsa ve farklı Metin, dönemin günlük anlayışına uygun biçimde değişime
şekilde şiirler yazılabileceğini kabul etse tarafsız olarak değer- uğrardı. Metinde geçen kelime ve kavramlar, o günün günlük
lendirilebilirdi. hayatını ve edebî anlayışını yansıtacak sözcüklerden oluşurdu.
Ruznamede duygulara ve düşüncelere yer verilmezdi. Çünkü
Etkinlik No.: 242 ruznamelerde sadece gün içinde gelişen olaylardan bahsedilirdi,
konuyla ilgili duygulara ve düşüncelere yer verilmezdi. Seyahat
1. Öğretici metinlerden olan günlükte anlatıcı gerçek kişidir. Yani Jurnal’i günümüze benzer özellikler gösterirdi.
yazardır. Yazar, başından geçenleri ve gerçek hayatta yaşananla-
rı aktarır. Bu tür metinler açık ve nettir. Abartıdan uzaktır. Bu 4. Olası Cevaplar:
nedenle yazarın anlatıcı olması okuyucunun gözünde metnin Bu yazarların günlüklerinin dönemlerindeki diğer yazarların
inandırıcılığını ve aynı zamanda okuyucunun duyarlılığını art- sanat anlayışları üzerinde etkileri olmuş olabilir. Okuduğum
tırır. Savaşı görmemiş okuyucunun savaşın getirdiği acıları ve günlüklerde yazarlar, toplumla ilgi görüşlere ağırlık vermişler-
yıkımı yaşamadan bilmelerini, anlamalarını sağlar. dir. Sanatlarını topluma faydalı olmak için kullanmışlardır. Bu
2. Yazar, günlükte savaşla ilgili yorumlarını sık sık dile getirir ve günlükleri okuyan yazarlar da bu anlayıştan etkilenerek günlük
konuya bakış açısını öznel ifadeleriyle ortaya koyar. Savaş karşıtı hatta başka türde eserler yazabilirler.
duruşu ile savaşların insan ruhunda ve yaşamında açtığı yaraları Bu yazarların günlükleri, dönemlerindeki diğer yazarların sanat
anlatmaya çalışarak okuyucuyu yönlendirir. Okuyucuda savaş anlayışları üzerinde etkileri olmamıştır. Sanatı önemseyen ve
konusunda farkındalık yaratır. topluma sanat zevki aşılamak isteyen yazarlar, toplumsal fayda-
3. Sahip oldukları dünya görüşleri, hayat tecrübeleri, kültürel dü- ya göre değil, sanatsal zevk vermeye göre eserler yazmaya devam
zeyleri, yaşları, cinsiyetleri ve içinde bulundukları ruh hâllerine etmiş olabilirler.

539