Page 538 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9

ÜNİTE CEVAP ANAHTARI
2. Biri içe dönük, diğeri dışa dönük olma özelliği gösterse de her iki Bilgiyi aktarmaya önem vermesi
örnek, kişisellik yönünden benzerlik göstermektedir. Günlük ya- Küresel bir olayın kendi iç dünyamızla yüzleşmeye sebep olabileceği
zarı, gün içinde kendisinin ilgilendiği siyasi, toplumsal olayları 2. Günlükler, yazarın kendi bakış açısını yansıttığı kişisel tarihçe-
da günlüğüne yazmak amacında olabilir. Nitekim Tomris Uyar, lerdir. Yazar, genellikle yayımlanma amacı olmadan yazdığı için
1. metinde, dergide yazı yazacağından bahsetmiştir ve bu olay düşüncelerini çok daha kişisel ve samimi aktarabilir. Bu akta-
günlüğünün kişisel yanını oluşturmaktadır. İçe dönük 2. metin-
de ise yazar, doğrudan kendi duygu durumundan bahsetmiştir. rımda düşüncelerini, duygularını beğendirme ya da benimset-
me amacı taşımaz. Günümüz teknolojisinde bloglar sayesinde
Günlük, tür olarak sadece yazarın kendisine hitap etmektedir. bilgi ve düşünce, okura çok daha hızlı ve etkili olarak anında
Dolayısıyla yazarın kendisinden başka hitap ettiği bir kesim aktarılabilmektedir. Blog yazarları, doğrudan okuyucuya hitap
yoktur. Ancak günlük olay ve duygu durumu yazarın konu ve ettiği için düşüncelerini aktarırken günlük yazarlarından farklı
amacında farklılık yaratmıştır. bir tutum içine girer ve düşünceyi daha sağlam temellendirme
3. Bu etkinliği her öğrenci kendi düşüncelerine göre gerçekleşti- gereği hissedebilirler.
recektir. Bulunulan yaş grubuna göre konu, amaç ve hedef kitle
farklılıkları ortaya konacaktır. 3. Yazma etkinliği, öğrencinin birikimine ve hayal gücüne göre şe-
killenecektir.
4. Olası Cevaplar: Örnek: Bugün günlerden cuma. Bu salgın olmasaydı en sevdi-
Öğrencilerin kişilik yapısına göre değişecektir. Duygularını ve ğim dersle başlayacaktım günüme. Neyse ki uzaktan eğitim var.
olayları olduğu gibi ifade edebilir ya da sadece belli noktaları Karantina sürecinde dünyadaki ve Türkiye’deki olayları daha
kaydeder. dikkatli takip eder oldum. Sonuçta bu salgın tüm dünyayı kuşat-
tığı için bundan sonraki toplumsal hareketliliğin nasıl olacağı ile
Etkinlik No.: 231
ilgili fikir edinmek istiyorum...
1. Güzel yazmak kaygısıyla bir sözcüğün anlamını bilmeden kul-
lanmak, sözcüğü yerli yersiz kullanmak ya da bir sözcüğün eş Etkinlik No.: 234
anlamlılarını farklı sözcüklermiş gibi kullanmak, dile bir şey 1. Metinde tırnak içindeki ifade, başka bir yazarın görüşüdür ve
katmaz. metinde kullanılması, düşünceyi geliştirme yollarından tanık
2. Yazma etkinliği, öğrencinin birikimine ve hayal gücüne göre şe- gösterme olarak adlandırılır. Yazarın bu ifadeyi kullanması, ön-
killenecektir. celikle düşünceye etki eder. Tanık gösterme, metnin anlatımını
Örnek: Yeni bir metin ortaya koymak aynı şeyleri tekrarlamak da etkiler çünkü metnin anlatım biçimi tartışmacı anlatımdır.
olmamalı. Anlatılanları farklı sözcüklerle dile getirmek bir ye-
nilik değildir. Düşüncede ya da yazıda insanlara daha önceki- Bu anlatım biçiminde iddia ispat yöntemini kullanırken tanık
lerden farklı ne veriyorum diye düşünmeli yazar. Söylenmemiş, gösterme ispat etmeye yardım eder.
daha önce yapılmamış bir şey ortaya koyduğun zaman faydalı 2. Metnin anlatım biçimini öykülemeye dönüştürmek mümkün-
olursun insanlığa. Olanı farklı şekle sokarak, daha önce buluna-
nı yeni bir şey gibi tekrar göstererek kişi ne kendine ne de başka- dür. Metinde öyküleyici anlatım biçiminin kullanılabilmesi için
sına bir fayda sağlayabilir… metnin edebî bir şahsın hayat öyküsü şeklinde kurgulanması ya
da tarihî bir metin gibi düzenlenerek gerçek olayların anlatımı
Etkinlik No.: 232 şeklinde sunulması gerekir. Zaten tırnak içindeki kısımda öy-
küleme tekniğine başvurulmuştur. Fakat metne öyküleyici an-
1. Metnin ana fikri belirlenirken metindeki şu ifadelerden yararla- latımın hâkim olması için buradaki üslubun metnin tamamında
nılabilir: “İnsan kendi varlığını her gün biraz daha az kusursuz kullanılması gerekir.
bir heykele benzetmek için boşuna gayret harcıyor.”, “Prome-
te’den İsa’ya kadar bütün devler er geç tasfiye edilmiştir.”,“Ya- 3. a) Yazarın kullandığı düşünceyi geliştirme biçimiyle sözü Go-
rattığınız heykel sizden başka hayranı olmayan bir kukla.”, “Ar- ethe’ye bırakmaktaki amacı, metnin ana düşüncesini ortaya
kada kalan yıl bana ne kadar derin ve şifasız bir cehalet içinde koymaktadır. Çünkü tanık gösterme, ana düşünceyi ortaya
yüzdüğümü, aczimi, bayağılığımı öğretmekten başka ne yaptı? koymakta başvurulan bir düşünceyi geliştirme yoludur.
Vehimler, insan denen ağacın yaprakları ve çiçekleri...” Fakat b) Son sözü yazarın kendisinin Goethe’yi de anarak söylemesi
sadece bu ifadeler ana fikri doğrudan ortaya koymayabilir. Met- için metinde düşünceyi geliştirme yollarından örnek göster-
nin tamamını göz önünde bulundurup bir sonuç çıkarmak daha meyi kullanması gerekirdi. Zira yazarın Goethe’yi anması
sağlıklı olur. mesela “Goethe de aynı görüştedir.” gibi bir cümle kullanması
düşünceyi geliştirme yollarından örnek göstermeye girerdi.
2. a) Metinde “Kişi için noksanını (kusurunu) bilmek gibi irfan
(kültür) olmaz.” özdeyişi metinde anlatılanlarla çelişmekte- 4. a) Yazma etkinliği, öğrencinin birikimine ve hayal gücüne göre
dir. Metinde insanın kendi kusurlarını görmek ve düzeltmek şekillenecektir.
yerine kendini mükemmel görme eğiliminde olduğu üzerin- Örnek: Goethe’nin Şiir ve Gerçek adlı eserinden geçmişte-
de durulmaktadır. Bütün yardımcı fikirler, bu eksen etrafında ki Alman şairlerin sıkıntılı hayatlar yaşadıkları ve zorluklar
şekillenmiştir. Özdeyişte ortaya konan düşünce, metnin ana içinde şiir yazabildikleri anlaşılmaktadır. Adı geçen esere
düşüncesine terstir. göre geçmişte Alman şairlerin arasında örgütlü bir yapının
b) Olası Cevaplar: sağladığı bir dayanışma yoktur. Şairlerin halk arasında en
Teknoloji çağının getirdiği olumsuzluklar, insanların bakış ufak bir ayrıcalıkları bulunmamaktadır. Şairlerin koruyucu-
açısındaki değişiklikler, insan ilişkileri yardımcı düşünceler ları yoktur. Kendilerine yararlı olabilecek devlet adamlarıyla
olabilir. ilişkileri bulunmamaktadır. Zekâ, yetenek ve ilham sayesinde
3. Metinden böyle bir yardımcı fikir çıkarılamaz. Çünkü bu dü- şiir söylemeye veya yazmaya çalışırlar. Ama şairler yoksulluk
şünce, metnin ana düşüncesiyle aynı yönde değildir. Metinden içinde yaşarlar, günlük gereksinimlerini karşılamakla meşgul
çıkarılacak yardımcı düşüncelerin ana düşünceyi destekleyecek olurlar. Bu yüzden şairlerin yeteneklerinin parlaması çok zordur.
nitelikte olması gerekir. b) Açıklama anlatım biçimini kullanmak için anlatımın başında
açıklanacak konu net bir biçimde ortaya konmalıdır. Anlatı-
Etkinlik No.: 233 mın devamında konunun çeşitli yönleriyle ilgili bilgiler veril-
melidir. Metnin anlatımını açıklayıcı anlatıma çevirmek için
1. Olayın tüm dünyayı etkilemesi tırnak içindeki ifadeler açıklama ifadelerine de dönüştürü-

537