Page 49 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

BÖBREK NE SÖYLER?
Hastalandığınız zaman bazen neden idrar tahlili istenir? Hastalıkların bir kısmını
idrar tahlili ile anlamak mümkün. Bu tetkik özellikle idrar yolları hastalıklarını teşhis
etmek için önemli. Örneğin idrar yolu enfeksiyonunda idrarda akyuvar artışı veya
bakteri görülebiliyor. Böbrek hastalıklarının teşhisinde idrarda görülen kırmızı kan

hücreleri ve “albumin” adlı protein de önemli. Ancak idrar tahlili ile sadece idrar yolları
hastalıkları değil diğer organları etkileyen hastalıklar da teşhis edilebiliyor. Örneğin
mikrobik sarılıkta idrarda bilirubin görülüyor. Diyabet hastalığında ise idrarda şeker
tespit ediliyor. Geliştirilen yeni sistemlerle yapılması oldukça kolay olan bu tetkik gü-
nümüzde rutin sağlık kontrolünün de bir parçası. Bir böbrek nasıl oluyor da süzdü-
ğü maddelerin hangilerinin yararlı hangilerinin zararlı olabileceğine karar veriyor?
Böbreklerde hangi maddenin zararlı hangi maddenin yararlı olduğuna karar verecek

beyin benzeri bir merkez yoktur. Kan böbrek içerisindeki ince damarlardan geçerken
çeşitli moleküller süzülerek küçük toplayıcı kanallarda birikir. “Tübül” denilen ince
kanallardaki sıvı kanın filtre edilmiş şeklidir ve en sonunda idrar olarak böbreğin
içerisine dökülür. Hangi molekülün atılacağı veya geri emileceği kandaki konsant-
rasyonlarına veya vücudun ihtiyacına göre belirlenir. Burada belirleyici mekanizma
aktif veya pasif geçirgenlik kurallarıdır. Yani fiziksel kurallara göre maddeler kan ve
idrar arasında yer değiştirir. Böylece kandaki kimyasal denge sürekli olarak sağlanır.
Bu dengeyi bozacak yüksek miktardaki maddeler böbrek tarafından süzülerek idrar
olarak atılır.

(Düzenlenmiştir.)
Bilim ve Teknik Dergisi, Mart 2003

HAZIRLAN
YORUM

1. İdrar tahliliyle hangi hastalıkların teşhisi mümkündür?
2. Kandaki kimyasal dengeyi sağlamak amacıyla hangi organ idrar oluşturur?

153