Page 45 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.5.4. SOLUNUM SİSTEMİNİN SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

Solunum sistemi, solunum gazlarının vücuda alınmasını sağladığı için vücuttaki diğer sistemlerin sağ-
lıklı yapısının korunmasında da etkilidir.
Tütün ve tütün mamullerinin dumanı, tozlu ve kirli hava solunum sisteminin zarar görmesine yol açar.
Zehir etkisi yapan (toksik) maddeler, alerjik ve kanserojen etkiye sahip tozlar, astım ve akciğer kanseri gibi
solunum sistemi rahatsızlıklarına neden olur. Madencilik, kaynakçılık, boyacılık, plastik, tekstil ve deri
işçiliği, hayvan yetiştiriciliği ve tahıl çiftçiliği gibi meslek alanlarında çalışanlarda toza bağlı akciğer rahat-
sızlıkları görülme olasılığı yüksektir. Bu tür meslekle uğraşan kişiler, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınan
tedbir ve kurallara uymalıdırlar. Çalışma ortamlarını sık sık havalandırarak tozdan arındırmalıdırlar.
Çeşitli enfeksiyonlar nedeniyle solunum yolunda yabancı madde ve salgı birikir. Bu durum solunum
sisteminin sağlıklı yapısını olumsuz etkileyerek solunum yolunda hastalık oluşumuna neden olabilir. Olu-
şabilecek hastalıklara karşı korunmak için aşıların zamanında yapılması önemlidir. Enfeksiyonun ortaya
çıkması durumunda gerekli tedavi zaman geçirilmeden uygulanmalıdır.
Solunum sisteminin sağlıklı yapısını korumak için yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, bağı-
şıklık sisteminin güçlenmesi sağlanmalıdır. Solunan havanın temiz ve uygun nem oranına sahip olmasına
dikkat edilmelidir. Zararlı alışkanlıklardan uzak durulmalı ve açık havada spor yapılmalıdır.

Egzoz gazları ve sanayi alanında fabrikalardan çıkan dumanlar, dış ortam havasını kirletir. Ev için-
de kullanılan parfüm, sprey, deterjan, boya gibi ürünler de iç ortam havasının kirlenmesine neden
olur.
Hava kirliliği alerjik yapıya sahip kişilerde alerjen maddelere karşı hassasiyeti artırır. Alerjen mad-
deler, sağlıklı kişilerde herhangi bir tepkiye neden olmaz. Alerjik astım rahatsızlığı olan kişilerde
göğüste sıkışma, nefes darlığı, nefes alıp verirken hırıltı, öksürük nöbetleri gibi tepkilere sebep olur.
Sağlıklı bir kişide solunum kolayca gerçekleşir. Ancak astım rahatsızlığı olan kişilerde özellikle
OKU DEĞERLENDİR
astım atakları sırasında bronşları çevreleyen kasların kasılması, bronşun iç bölümünü saran zarın
şişmesi ve mukus salgısının artması sebebiyle solunum yolu daralır. Bunların sonucunda solunum
güçlüğü ortaya çıkar.

Yukarıdaki metinde solunum sistemini etkileyen faktörlerin bazılarından söz edilmiştir.
Buna göre solunum sisteminin sağlıklı yapısının korunması için neler yapılmalıdır? Yorum-
layınız.

ARAŞTIRIYORUM

Solunum sistemini olumsuz etkileyen yaygın meslek hastalıklarını araştırınız. İş sağlığı ve
güvenliğiyle ilgili yanlış yapılan uygulamalarla ve bu uygulamalara karşı alınması gereken tedbir-
lerle ilgili kısa film hazırlayınız. Bu çalışma için EBA eğitim portalından yararlanınız. Çalışmanızı
bireysel ya da grup çalışması şeklinde hazırlayabilirsiniz. Araştırmanızı sınıfta arkadaşlarınızla
paylaşınız.

149