Page 53 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

Geri Emilim

Geri emilim, vücutta su ve madde kaybını önleyen önemli bir mekanizmadır. Günde yaklaşık 2 litre idrar
üretildiğine göre süzülen sıvının %98’i geri emiliyor demektir. Nefron tübülleri ve toplama kanalı geri emi-
limde görevlidir. Nefron kanallarının kıvrımlı yapıda uzun oluşu yüzey genişliği sağlar. Bu kanalların kılcal
damarlarla sarılı olması geri emilimi kolaylaştırır. Geri emilim pasif ya da aktif taşımayla olur.
-
Bowman kapsülünden proksimal tübüle geçen süzüntüden su, üre, elektrolitler, bikarbonat (HCO 3 )
iyonları, tuz, glikoz ve bazı amino asitler gibi vücut için yararlı maddeler geri emilerek kana geçer. Henle
kulpunun inen kolunda suyun geri emilimi sağlanırken çıkan kolunda yalnızca tuzlar geri emilir. Çünkü
-
Henle kulpunun çıkan kolu suya karşı geçirgen değildir. Distal tüpte bikarbonat (HCO 3 ) iyonlarının, tuzun
ve suyun emilimi devam eder. Toplama kanalında su ve çözünen maddelerin emilimi gerçekleşir (Görsel
1.6.5).
Kabuk

Proksimal tüp Distal tüp -
Su
HCO - NaCl Besinler K + NaCl Su HCO 3
3

H + İlaçlar NH 3 H + K +

Henle Henle
kulpunun kulpunun
Süzülen inen kolu çıkan kolu NaCl
Su NaCl Öz
Su
NaCl
-
HCO₃ NaCl Toplama
H + kanalı
Üre Su
Besinler Üre
İlaçlar

Geri Emilen
Salgılanan
Süzüntü Görsel 1.6.5: İdrar oluşumu

Bir maddenin kanda bulunması gereken normal miktarına eşik değeri denir. Maddenin kandaki mik-
tarı eşik değerinin üzerindeyse geri emilim olmaz, madde idrarla dışarı atılır. Örneğin bazı amino asitler,
proksimal tüpte aktif olarak geri emilir. Bir amino asitin konsantrasyonu kan plazmasında eşik değerinden
yüksekse geri emilmeyip fazla kısım idrarla dışarı atılır. Süzüntüdeki kalsiyum iyonlarının %90’ı nefron ka-
nallarında, geri kalan %10’luk kısmı kandaki kalsiyum konsantrasyonuna göre distal tüpte ve toplama kana-
lında geri emilir. Eğer kanda kalsiyum konsantrasyonu düşükse parathormonun etkisiyle idrarda neredeyse
hiç kalsiyum bulunmaz. Parathormon plazmadaki fosfat kontrolünde de önemli rol oynar.
Sağlıklı bir insanda glikoz ve amino asitlerin %100’ü, suyun %99’u, sodyumun %99,5’i, ürenin %50’si geri
emilerek tekrar kana verilir. Böylece kandaki madde yoğunluğu ve ozmotik basınç sabit tutularak homeos-
tasi sağlanır.
157