Page 52 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Her bir nefronda nefrona kanı getiren getirici atardamar ile kanı götüren götürücü atardamar arasında
bir kılcal damar yumağından oluşmuş glomerulus bulunur. Glomerulus kılcalları Bowman (Bovman) kap-
sülü adı verilen bir kapsülle çevrilidir. Glomerulus kılcalları ve Bowman kapsülünün oluşturduğu yapıya
Malpighi cisimciği denir. Kan plazmasındaki bazı maddeler, kan basıncının etkisiyle glomerulus kılcal-
larından Bowman kapsülüne geçer. Atardamarlar arasında meydana gelmiş glomerulus kılcalları çift katlı
epitele sahiptir. Bu nedenle yüksek kan basıncına diğer organlara ait kılcal damarlardan daha dayanıklıdır.
Henle kulpunun inen ve çıkan kollarının alt tarafı daha ince duvarlara sahiptir.
Bowman kapsülüne geçen süzüntü, nefron tübüllerinden (kanallarından) geçerek işlenir. Sırasıyla prok-
simal tüpten, Henle kulpundan ve distal tüpten geçen süzüntünün içeriği işlenerek değişir.

İDRAR OLUŞUMU

Böbrek; nefronlarda idrar oluşturma işlevini süzülme, geri emilim ve salgılama olmak üzere üç aşa-
mada gerçekleştirir (Görsel 1.6.4).

Getirici damar Götürücü damar

Glomerulus

Bowman kapsülü Süzülme

Geri emilim

Kılcal damar
Nefron kanalı

Salgılama Önemli !
Glomerulus kılcallarında kan basıncı
ortalama 60 mmHg olup Glomerulus
kılcalları boyunca bu değer ozmotik
basınçtan yüksektir. Bu nedenle Glo-
merulus kılcallarında daima süzülme
olur geri emilim gerçekleşmez

İdrar
Görsel 1.6.4: İdrar oluşumu
Süzülme

Böbrek atardamarıyla gelen kan; oksijen, besin ve üre bakımından zengindir. Böbrek içinde kılcallara ay-
rılan damarlar glomerulus kılcallarını oluşturur. Glomerulustan çıkan götürücü damar, nefron kanallarını
saran bir ağ oluşturur. Glomerulus kılcallarında süzülme tek yönlüdür. Kan basıncı etkisiyle pasif taşımayla
gerçekleşen süzülme esnasında kan hücreleri, plazma proteinleri ve yağ molekülleri gibi büyük moleküller
Bowman kapsülüne geçemez. Süzüntüde su, glikoz, aminoasitler, vitaminler, çeşitli tuzlar, üre, kreatin ve
hemoglobinin yıkım ürünleri gibi atık maddeler bulunur ve albumin de bulunabilir. Bowman kapsülünde
bu süzüntüdeki maddelerin konsantrasyonları kan plazmasıyla aynıdır. Kan basıncı artarsa böbreklerde sü-
zülme hızı da artar. Böbreklerde bir günde yaklaşık 180 litre sıvı süzülür.
156