Page 78 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.3.1. SİNDİRİM SİSTEMİNİN YAPISI, GÖREVİ VE İŞLEYİŞİ

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Sindirim sistemine alınan besinlerin kullanılabilmesi için besinlerin hücreye geçebilecek büyüklükte
olması gerekir. Bu nedenle besinlerin yapı taşlarına kadar parçalanması gerekir. Besinlerin sindirim ka-
nalında fiziksel ve kimyasal olarak parçalanma işlemine sindirim denir. Kimyasal sindirimde enzimler
görev alır.
Sindirim sisteminde besinlerin işlenmesi yeme, sindirim, emilim ve artıkların uzaklaştırılması olmak
üzere dört aşamada gerçekleşir.

Yeme Sindirim Emilim Artıkların uzaklaştırılması

Yiyeceklerin yenilmesi sindirimin başlangıç aşamasıdır. Besinler, daha sonra fiziksel ve kimyasal olarak
parçalanarak hücreler tarafından alınabilecek yapılara dönüştürülür. Bu moleküller difüzyon ve aktif taşı-
mayla emilerek vücut hücreleri tarafından alınır. Özümlenerek hücrelerin yapısına katıldıkları gibi enerji ve
ısı vermek üzere okside olabilir ya da depolanabilir. Hücrede katabolik reaksiyonlar sonucu oluşan atıklar
dışarı atılır. Sindirilemeyen ya da emilemeyen maddeler de dışkılamayla atılır.
Dışarıdan alınan besin maddeleri esas olarak protein, karbonhidrat ve yağ gibi organik molekülleri içerir.
Vücuda alınan besinler sindirilip emildikten sonra canlının kendi özgün molekülleri hâline dönüştürülür.
Örneğin besinlerle dışarıdan alınan protein, hücre tarafından doğrudan kullanılamaz. Alınan protein mo-
lekülleri sindirim sisteminde amino asitlere kadar parçalanır. Amino asitler hücreler tarafından alınır. Bu
amino asitler, hücrelerde canlının DNA şifresine göre uygun proteinlerin sentezi için kullanılır.
Sindirim, mekanik sindirim ve kimyasal sindirim olmak üzere iki şekilde gerçekleşir. Besinlerin öğü-
tülmesi ya da fiziksel güçle daha küçük parçalara ayrılmasına mekanik sindirim denir. Mekanik sindirim
sayesinde besinlerin yüzey alanı artırılır ancak mekanik sindirimde enzim kullanılmaz. Mekanik sindirim
sonucu oluşan parçalar hücre zarından geçemez.
Büyük moleküllü besin maddelerinin su kullanılarak enzimlerle
kimyasal bağlarının koparılıp yapı taşlarına ayrılmasına kimyasal
sindirim denilir. Kimyasal sindirimin amacı, besinleri hücre zarın- Önemli !
dan geçebilecek yapı taşlarına kadar parçalamaktır.
Vücuda alınan besin maddelerinin sindirimi, sindirim kanalında İnsanlarda akyuvar hücresinde
gerçekleşir. İnsanlarda sindirim hücre dışı sindirimle gerçekleşmek- görülen hücre içi sindirim yalnızca
tedir. Besinlerin salgılanan enzimlerle hücrenin dışındaki bir boşluk- savunma amaçlıdır.
ta yapı taşlarına kadar parçalanmasına hücre dışı sindirim de nir.
Fagositoz ve pinositozla alınan besinlerin besin kofulu oluşturul-
duktan sonra hücre içinde lizozom enzimleriyle yapı taşlarına parça-
lanmasına hücre içi sindirim denir.

BİLGİLENİYORUM

Sindirim enzimleri hidrolitik enzimlerdir. Bu enzimler hidroliz esnasında su kullanarak besin moleküllerinin
kimyasal bağlarını yıkar.

90