Page 82 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Besinlerin görülmesi, kokusunun alınması ve mide mukozasıyla temas etmesi, mide öz suyunun sal-
gılanmasını uyarır. Mideyi uyarıcı olarak parasempatik sinirlere ait vagus siniri etkilidir. Mide ayrıca
gastrin adı verilen hormon salgılar. Mide bezlerinden kana salgılanan gastrin hormonu kan dolaşımıyla
tekrar mideye ulaşır, mide duvarındaki salgı yapan hücreleri uyararak mide öz suyunu salgılatır.
Mide içine salgılanan HCl (hidroklorik asit) mide öz suyunun pH’ını 2 civarında tutar. Mide duvarın-
dan salgılanan mukus, mide mukozasının yüzeyini kaplayarak asidik mide öz suyundan mukozanın zarar
görmesini engeller. Ancak alkol ve aşırı asitli gıdalar mukozanın tahribine yol açabilir.

İnce Bağırsak: Mide ile kalın bağırsak arasında uzanır. Yaklaşık olarak 3 cm çapa ve 7,5 m uzunluğa
sahiptir. İnce bağırsağın mideyi izleyen ilk 25 cm’lik bölümüne onikiparmak bağırsağı (duodenum),
sonraki kısmına boş bağırsak (jejunum) ve son bölümüne de kıvrımlı bağırsak (ileum) adı verilir. Sin-
dirim sisteminin diğer bölümlerinde olduğu gibi ince bağırsağın yapısında da içten dışa doğru mukoza,
düz kas ve bağ doku tabakaları bulunur. İnce bağırsağın iç yüzeyini örten epitel tabakası, villus adı verilen
çok sayıda parmak şeklinde kıvrım oluşturmuştur. Villuslar, iç kısmında kılcal kan damarlarına ve lenf
kılcallarına sahiptir. Villusları oluşturan epitel hücrelerinin bağırsak boşluğuna bakan yüzeyleri üzerinde
çok sayıda mikrovillus bulunur. Mikrovilluslar sitoplazmik uzantılardır. İnce bağırsaktaki iç kıvrımlar,
villuslar ve mikrovilluslar sayesinde emilim yüzeyi büyük ölçüde artarak yaklaşık 300 metrekareye ulaş-
mıştır (Görsel 1.3.6).

Mikrovillus

Villus

Kan damarları Villus
Lenf damarı
Epitel hücresi

İnce bağırsak

Görsel 1.3.6: İnce bağırsağın yapısı

Besinler, mideden ince bağırsağın ilk kısmı olan onikiparmak bağırsağına geldiğinde asidik olan ki-
müs, bağırsak mukozasından sekretin hormonu salgılanmasını uyarır. Sekretin hormonu, kan dolaşımıy-
la pankreasa ulaştığında pankreasın bikarbonat iyonu (HCO )yönünden zengin sıvı salgılamasını uyarır.
-
3
Pankreasta sentezlenip onikiparmak bağırsağına boşaltılan bu sıvı, asidik kimusun bazik hâle gelmesini
sağlar. Ortamın bazikleştirilmesine bağırsak duvarındaki bezlerin salgıları da katkı yapar.
İnce bağırsakta besinlerin sindirimi sonucu oluşan sıvıya kilus denir. Sindirim kanalında sindirim
işlemi sonucunda oluşan besinlerin ve vitaminlerin büyük çoğunluğu ince bağırsaktan emilir. İnce ba-
ğırsakta sindirim ve emilimden arta kalan artıklar kıvrımlı bağırsaktan kalın bağırsağa iletilir. Sindirim,
karaciğer ve pankreas salgılarıyla ince bağırsakta tamamlanır.

94