Page 84 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Sindirime Yardımcı Olan Yapılar ve Organlar

Pankreas, karaciğer, safra kesesi ve tükürük bezleri sindirime yardımcı olan yapı ve organlardır.

Pankreas: Hem sindirim enzimi hem de hormon salgılayan karma bezdir. Sentezlediği sindirim enzimlerini
ve bikarbonat yönünden zengin pankreas öz suyunu Wirsung (Virsang) kanalıyla onikiparmak bağırsağına
boşaltır. Bu sıvı içinde su, bikarbonat iyonları ve sindirimde görev alan enzimler bulunur.

Karaciğer ve safra kesesi: Karaciğer, karın bölgesinde yer alan bir iç organdır ve onikiparmak bağırsağına
bir kanalla bağlantılıdır. Herhangi bir sindirim enzimi üretmez. Ancak karaciğerin ürettiği safra, safra ke-
sesinde depolanır ve yağların sindirilmesine yardımcı olmak amacıyla onikiparmak bağırsağına boşaltılır
(Görsel 1.3.8). Yağlı besinler onikiparmak bağırsağına ulaştığında incebağırsaktan salgılanan kolesistokinin
safra kesesinin kasılıp gevşemesini uyarır, safra koledok kanalıyla onikiparmak bağırsağına boşaltılır. Kole-
dok kanalı ve Wirsung kanalı ince bağırsağa Vater kabarcığı adı verilen bölgeden açılır. Safranın bileşiminde
su, safra pigmenti, safra tuzları, bikarbonat iyonları ile kolesterol bulunur. Safra tuzları, bağırsak boşluğun-
daki yağları fiziksel olarak küçük damlacıklara böler.
Karaciğer, glikozdan glikojen sentezi ve yıkımı sağlayarak kan şekerini ayarlamaya yardımcı olur. Prote-
in, yağ ve karbonhidrat metabolizmasını düzenler. Yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K) fazlasını depo-
lar. Karaciğer, ayrıca kendisine gelen kandaki toksik maddeleri etkisiz hâle getirerek bu maddelerin vücuda
yayılmasını önler. Bazı ilaçlar karaciğerde zehirsiz hâle getirilir. Albümin, globulin gibi kan proteinleriyle
kanın pıhtılaşmasında görev alan fibrinojeni üretir. Ayrıca damar içinde kanın pıhtılaşmasını önleyen hepa-
rini de üretir. Embriyonik dönemde kan hücrelerini üretir. Amonyağı daha az zehirli üreye çevirir. Yaşlan-
mış alyuvar hücrelerinin parçalanmasını sağlar.

Karaciğer

Wirsung kanalı
Koledok kanalı

Safra kesesi

Pankreas
Vater kabarcığı

Görsel 1.3.8: Karaciğer, safra kesesi ve pankreas

96