Page 89 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.3.2. SİNDİRİM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI

Besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hâle gelmesi için sindirim sisteminde yer alan organların sağlıklı
olması gerekir. Sindirim sisteminin sağlıklı yapısını korumak için besinler iyice çiğnenmelidir. Çok sıcak ya
da çok soğuk besin tüketmekten, yemekten sonra yoğun fiziksel hareketler yapmaktan kaçınılmalıdır. Bunlara
dikkat edilmezse reflü, gastrit, ülser, hemoroit gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.

Reflü
Mide ile yemek borusu arasındaki sfinkter kaslarının görevini Mide içeriğinin
yapamamasından mide içeriğinin (asidinin) yemek borusuna geri yukarı kaçışı
kaçışıdır (Görsel 1.3.11). Ağza gıdaların ve acı suyun gelmesi, ge-
nellikle yemek yenildikten sonra olur. Çikolata, alkol, baharatlı ve
yağlı gıdalar tüketildiğinde şikâyetler artar. Reflü yemek borusu,
mide ve bağırsak sistemi dışındaki sistemlerde de sıkıntılara yol
açabilir. Öksürüğe, ses kısıklığına, diş çürüğüne ve boğaz ağrısına
neden olabilir.
Görsel 1.3.11: Reflü
Gastrit
Gastrit her yaşta görülebilen çok yaygın bir hastalıktır. Midenin iç kısmında yer alan mukoza tabakasının
iltihaplanması sonucunda görülür. Yemekten sonra ortaya çıkan bulantı, tiksinme gibi durumlar gastrit sorunu
olan kişilerin ortak şikâyetleri arasındadır. Önlem alınmamış ve ilerlemiş gastrit zamanla ülsere hatta kanser
oluşumuna yol açabilir.
Çevresel etkenler ve beslenme, hastalığın gelişmesinde önemli rol oynamaktadır. Gastrit; tütün ve tütün
mamulleri içen, aşırı yağlı besinlerle beslenen, tütsülenmiş gıda tüketen ve fazla alkol alan kişilerde diğer kişi-
lere oranla daha sık görülmektedir.

Ülser Zarar görmüş
Mide veya onikiparmak bağırsağının sindirim sıvıları tarafından zarar gör- mide mukozası
mesi sonucu meydana gelen yara oluşumudur (Görsel 1.3.12). Bu rahatsızlığın
ağrısı şiddetlidir. Ağrıların sıklığı sonbaharda ve ilkbaharda artar. Ülserli hasta-
larda bulantı, kusma, iştahsızlık ve kilo kaybı gözlenir. En büyük neden Helico-
bacter pylori (Helikobakter pilori) adlı bir mikroorganizmadır. Diğer nedenler
arasında genetik yatkınlık, yoğun stres, kortizon türü ilaç kullanımı, tütün ve
tütün mamulleri, alkol, aşırı kahve tüketimi ve çevre kirliliği sayılabilir.

Hemoroit Görsel 1.3.12: Ülser
Makat bölgesinde toplardamar genişlemesiyle oluşan bir rahatsızlıktır. Fazla alkol tüketimi, baharatlı ve
acılı yiyecekler, aşırı yeme hemoroide neden olabilir. Makatta kanama ve iltihap bu rahatsızlığın en yaygın
belirtileridir. Kanama sonucu kişide kansızlık ortaya çıkabilir.

Kabızlık

Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması ya da dışkılamanın ertelenmesi gibi nedenlerle kalın bağırsakta uzun
süre kalan dışkı suyunu iyice kaybeder. Dışkının çıkmasına uygun durumun yitirilmesi kabızlığa neden olur.
Yetersiz su alımı, lifli besinlerin yetersiz tüketilmesi, ülser ve kolon spazmı kabızlığa neden olabilir. Kabızlığı
önlemenin en kolay yolu bol su içmek ve meyveler başta olmak üzere çeşitli lifli gıdalar tüketmektir. Lifli be-
sinler su tuttuğu için dışkının sulu kalmasını sağlayarak kabızlığı önler.

İshal
Bağırsak hareketlerinin hızlı oluşu suyun, besinlerin ve elektrolitlerin yeterince emilmeden dışkıyla atılma-
sına neden olur. İshal adı verilen sulu dışkılamada emilmeden hızla kaybedilen suyun ve elektrolitlerin yerine
konulması önemlidir. Uzun süren vakalarda ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. İshal, çocuklarda dikkat edilmesi
gereken bir durumdur. Çeşitli mikroorganizmaların etkileri sonucu ishal ortaya çıkmışsa doktor kontrolünde
tedavisi gereklidir.
101