Page 90 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

1.3.3. SİNDİRİM SİSTEMİNİN SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Sağlıklı sindirim sistemine sahip olabilmek için yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat edilmeli, fast food
tüketmekten kaçınılmalı, kafeinli ve asitli içeceklerden, tütün ve tütün mamullerinden, alkolden uzak du-
rulmalıdır. Aşırı yağlı ve aşırı şekerli yiyecek tüketilmemesi gerekir. Diş ve ağız temizliğine dikkat edilme-
lidir. Besinler iyi çiğnenmeli, yeterince su içilmeli, taze meyve ve sebze gibi lifli gıdalar tüketilmelidir. Stres
ve üzüntüden uzak durmak, her hastalıkta olduğu gibi sindirim sisteminin sağlıklı yapısının korunmasında
da en önemli etkendir.
Yeterli ve dengeli beslenmenin yanı sıra fiziksel etkinlik ve egzersiz de bireyin fiziksel ve zihinsel perfor-
mansını olumlu yönde etkiler. Fiziksel etkinlik gün içinde yapılan her türlü hareketi içerirken egzersiz ise
planlı, tempolu ve düzenli hareketler bütünüdür. Düzenli yapılan egzersiz, sağlıklı vücut ağırlığının sürdü-
rülmesini sağlar. Aynı zamanda kronik hastalıklara yakalanma riskini de azaltır.
Yürümek, koşmak, yüzmek, bisiklete binmek gibi fiziksel
etkinlikler enerji gereksinimini yağlardan sağlayarak metabo-
lizmayı hızlandırır ve kilo alımını önler (Görsel 1.3.13). Böyle-
ce obezitenin de önüne geçilebilir. Birçok ülkede fiziksel etkin-
lik düzeyi besin tüketiminden daha fazla düşüş göstermiş, bu
nedenle düşük düzeyde fiziksel etkinliğin obezite için önemli
bir etken olduğu sonucuna varılmıştır. Önemli bir sağlık so-
runu olan obezite giderek artmakta ve koroner kalp hastalığı-
na, diyabete ve felce neden
olmaktadır. Kilo kaybının
enerji sınırlaması ve fizik- Görsel 1.3.13: Yüzme
sel aktivitenin artırılmasıyla sağlanması daha kolay ve etkilidir. Kandaki
yüksek kolesterol ve trigliserit düzeyini etkileyerek damar hastalıkları
riskini azaltır. Düzenli fiziksel etkinlik, insülinün kontrolünü sağlayarak
kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Vücudun su, tuz, mineral
kullanımının dengelenmesini de sağlar.
Günümüzde tüketicilerin hazır gıdalara taleplerinin artması, beden-
sel etkinliklerin azalması ve yanlış beslenilmesi sonucu obezite, diya-
bet, bağırsak ve sindirim sistemi rahatsızlıkları artış göstermiştir. İnsan-
da ince bağırsakta sindirilmemesine rağmen kalın bağırsakta tamamen
veya kısmen fermente olan bitkilerin yenilebilir kısımlarına diyet lif de-
nir. Özellikle tahıllarda, meyve ve sebzelerde, sebze ve meyvelerin kabuk,
zar, sap, çekirdek gibi sindirilemeyen katı kısımlarında bulunur (Görsel
1.3.14). Diyet lif, son yıllarda giderek önemi artan, düşük enerji değerine
Görsel 1.3.14: Diyet lif içeren gıdalar sahip diyet ürünlerinin temel bileşenini oluşturur. Diyet lif bileşenleri
kalın bağırsak fonksiyonla-
rını düzenler. Kabızlığa, hemoroide, kolon kanserine, şişman-
lığa, diyabete ve kalp damar hastalıklarına karşı koruyucudur.
Organik gıdalar; yapay gübrelerin, böcek ilaçlarının, yabani
ot ve mantar öldürücü ilaçların, hormonların, antibiyotikle-
rin, koruyucuların, renklendiricilerin ve kimyasal maddelerin
kullanılmadığı bitkisel ve hayvansal gıdalardır (Görsel 1.3.15).
Tüm dünyada organik gıda üretiminde ve tüketiminde önemli
oranda artış görülür. Organik gıdalar doğal olduğu için sağlıklı
gıdalardır. Katkı maddesi bulundurmadığından ve genetiğine
müdahale edilmediğinden sindirim sistemi ve diğer sistemlerin
sağlıklı yapısının korunmasında etkilidir. Görsel 1.3.15: Doğal gıdalar

102