Page 6 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

1.1. BİYOLOJİ VE

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

Bir kaya parçasının cansız, bir bitkinin ise canlı olduğunu nasıl an-
larsınız? Taş bitkileri olarak adlandırılan Lithops (Litops) cinsi çok
yıllık çöl bitkileri cansız gibi görünür. Ancak bu bitkiler, hayatlarının
belirli dönemlerinde çiçek açar. Taş gibi cansız görüntüleri kaybo-
lur ve canlılık belirtileri gözlenir. (Görsel 1.2).

a b
Görsel 1.2: a) Cansız gibi görünen taş bitkileri b) Çiçek açmış taş bitkisi

Canlıları, cansız varlıklardan bir ya da birkaç özelliğine bakarak
ayırt etmek zordur. Varlıkları canlı olarak nitelendirebilmek için;
hücresel yapı, beslenme, solunum, boşaltım, hareket, uyarılara
tepki, metabolizma, homeostazi, uyum, organizasyon, üreme, bü-
yüme, gelişme gibi özelliklere sahip olup olmadığına bakılır. Bu
özelliklere sahip olan varlıklar canlı, varlıkların canlı olma durumu
ise canlılık olarak tanımlanır.

Canlıları inceleyen bilim dalı biyolojidir. Biyoloji, Yunanca “hayat”
anlamına gelen bios ile “bilim=inceleme” anlamına gelen logos ke-
limelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Biyoloji; canlıları, bunların
özelliklerini, yapı ve işlevlerini, canlı ve cansızlarla etkileşimlerini
bilimsel olarak inceleyen bilim dalıdır. Biyoloji ile ilgili çalışmalar
yapan bilim insanları biyolog olarak adlandırılır. Son yılların en
popüler bilim dallarından biri olan biyoloji, kavram olarak ilk kez
1800 yılında Karl Friedrich Burdach (Karl Firidrih Bordah) tarafın-
dan kullanılmıştır. 1802 yılında ise Gottfried Reinhold Treviranus
(Gatfired Raynhold Trevireynus), filozofların doğa üzerine düşün-
celerini açıklayan yapıtına “Biyoloji” adını vermiş ve biyoloji günü-
müzdeki anlamıyla kullanılmaya başlanmıştır. Biyoloji, canlılık ol-
gusunu açıklamaya çalışır. Biyologların canlılığı araştırma merakı,
yaşamın doğasının bilimsel olarak araştırılması ve sorgulanmasını
sağlar.

18
Yaşam Bilimi Biyoloji