Page 11 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

H) ORGANİZASYON

Tüm canlılar, belirli bir organizasyona sahiptir. Atomlar birleşerek
molekülleri, moleküller de birleşerek organelleri ve hücrenin diğer ARAŞTIRINIZ
kısımlarını oluşturur. Bazı canlılar tek hücreden oluşur. Örneğin
Eşeysiz üremenin eşeyli üre-
tek hücreli bir canlı olan amip; bu tek hücresi ile besinlerini alır, meye göre avantaj ve deza-
işler ve atıkları uzaklaştırır, çevresel uyarılara cevap verir, ürer ve vantajları nelerdir? Araştırınız.
diğer işlevlerini gerçekleştirir. Çok hücreli organizmalar ise tüm
bunları özelleşmiş hücreler arasındaki iş bölümü ile gerçekleştirir.
Çok hücreli canlılarda görev ve yapı bakımından benzer hücreler
bir araya gelerek dokuları, dokular organları, organlar sistemleri,
sistemler ise organizmayı meydana getirir. Çok hücreli canlılar,
hücrelerin rastgele bir araya toplanmış hâli olmayıp iş birliği içinde
olan çok sayıda hücrenin oluşturduğu birlikteliktir. Bu durum canlı-
ya zaman ve enerji tasarrufu sağlar.

I) ÜREME

Canlıların soylarını devam ettirmek için yeni bireyler oluşturmasına
üreme denir.

Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşit üreme vardır. Eşeysiz üre-
mede ana birey, kendisiyle aynı kalıtsal özelliklere sahip yavrular
meydana getirir. Eşeysiz üreyebilen canlılara, bir hücreli canlılar ve
bazı omurgasız hayvanlar örnek olarak verilebilir. Görsel 1.16: Eşeyli üreme sonucu oluşan
yavrular ebeveynleriyle aynı genetik
Eşeyli üreme, dişi ve erkeğe ait üreme hücrelerinin birleşmesiyle özelliklere sahip değildir.
yeni bireyler meydana gelmesidir. Eşeyli üremeyle oluşan yavrular
hem anadan hem de babadan gelen özellikleri taşır (Görsel 1.16).
Bu şekilde kalıtsal çeşitlilik sağlanır.
İ) BÜYÜME VE GELİŞME

Canlılar büyür, gelişir, yaşlanır ve ölür. Büyüme tek hücreli canlı-
larda sitoplazmanın hacimce ve kütlece artışı ile çok hücreli can-
lılarda ise hücre sayısının ve hacminin artışıyla sağlanır (Görsel
1.17). Gelişme ise canlının sahip olduğu yapıların zamanla deği-
şerek fonksiyonel olarak olgunlaşmasıdır. Yeni doğan bir bebeğin
kilo alması, büyümeye; emeklemesi, yürümesi ve koşması ise ge-
lişmeye örnektir.

a b

Görsel 1.17: a) Hayvanlarda büyüme sınırlı iken b) bitkiler yaşadığı sürece büyümeye devam eder.

23
Yaşam Bilimi Biyoloji