Page 16 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

1.2. CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL

BİLEŞİKLER

Canlılar elementlerden oluşmuştur. Tek hücrelilerden çok hücrelilere
kadar her canlının toplam kütlesinin yaklaşık %98’i karbon,
hidrojen, oksijen, azot, fosfor ve kükürt elementlerinden oluşur.
Bu altı elementin yanı sıra 92 doğal elementin %20-25’i canlıların
sağlıklı olarak gelişip üreyebilmesi için gereklidir.

Canlıların ortak özellikleri konusunda iki ya da daha fazla sayıda
elementin belirli oranlarda bir araya gelmesiyle oluşan bileşiklerin
daha üst organizasyonla hücreyi, hücrelerin dokuları, dokuların
organ ve sistemleri, sistemlerin ise organizmayı oluşturduğu
öğrenilmişti.

Canlı yapısını oluşturan temel bileşikler inorganik ve organik olarak
iki grupta incelenir (Tablo 1.1).

Tablo 1.1: Canlılarda Bulunan Temel Bileşikler

Canlılarda Bulunan Temel Bileşikler

İnorganik Bileşikler Organik Bileşikler

♦ Su ♦ Karbonhidratlar
♦ Asit ve Bazlar ♦ Lipitler
♦ Tuz ve Mineraller ♦ Proteinler
♦ Enzimler
♦ Hormonlar
♦ Vitaminler

♦ Nükleik asitler
♦ ATP

1.2.1. İNORGANİK BİLEŞİKLER

İnorganik bileşikler, temel element olarak karbon içermeyen bi-
leşiklerdir. Bu bileşikler, canlılar tarafından doğadan hazır olarak
alınıp canlıların yapısına katılır. Sindirilmeden hücre zarından ge-
çebilir. Biyokimyasal tepkimelerin gerçekleşmesi ve homeostazinin
korunması açısından gereklidir.
1.2.1.1. Suyun Canlılar İçin Önemi

Tüm organizmalarda en çok bulunan bileşen sudur. Organizmala-
rın toplam kütlesinin %70’inden fazlası sudan oluşur. Su, biyolojik
yapıların oluşturulması ve yaşamsal faaliyetlerinin gerçekleştirile-
bilmesi için gerekli inorganik maddelerin en önemlisidir. Dünya’nın
ve canlı vücutlarının büyük bir kısmı sudan oluştuğundan canlıların
yaşamları suyun varlığına bağlıdır. Alg, mercan, balık, yunus, bali-
Görsel 1.21: Denizler, canlı çeşitliliği na gibi birçok canlının yaşam ortamı sudur (Görsel 1.21). Bitkiler,
bakımından zengin ortamlardır. fotosentez yapabilmek için suya ihtiyaç duyar.

28
Yaşam Bilimi Biyoloji