Page 19 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

1.2.1.2. Asit ve Bazların Canlılar İçin Önemi
+
Suda çözündüğünde hidrojen iyonu (H ) veren bileşiklere asit, hid-
-
roksit iyonu (OH ) veren bileşiklere baz denir. H SO (sülfürik asit) BİLİYOR MUSUNUZ?
2 4
ve HCl (hidroklorik asit) aside, NaOH (sodyum hidroksit) ve KOH
pH, power of hydrogen’in (pa-
(potasyum hidroksit) baza örnektir.
vır of hidrojen) kısaltmasıdır.
Bir çözeltinin ne kadar asidik ya da bazik olduğunu içeriğindeki
+
+
serbest H iyon derişimi belirler. Bir çözeltinin H iyon derişimi
+
pH değeri ile ifade edilir. pH’ı 7 olan bir çözelti nötr olup H ve
-
OH iyonlarının yoğunluğu birbirine eşittir. pH’ı 7’den küçük olan
çözelti asidik, pH’ı 7’den büyük olan çözelti baziktir. Asitler ve
bazlar organik veya inorganik yapılı olabilir. Yorgunluk esnasında
kaslarda oluşan laktik asit organik aside, nükleik asitlerin yapısına
katılan; adenin, guanin, sitozin, timin ve urasil organik baza örnek
olarak verilebilir.

Kan, lenf, doku sıvısı gibi birçok biyolojik sıvının pH’ı 6 ile 8
arasında değişir. İnsan kanının optimum (ideal) pH’ı 7,4’tür. Kanın Karekod 1.2:
İnorganik besinler
pH’ı 7’ye düşer ya da 7,8’e çıkarsa insan birkaç dakikadan fazla
hayatta kalamaz. Kan ve diğer vücut sıvılarının pH’ını kararlı tutan
ve homeostazisini sağlayan tampon çözeltiler vardır. Mide sıvısı
çok asidik olup pH’ı 1,5 civarında iken ince bağırsakta pH 8-9
BİLİYOR MUSUNUZ?
civarındadır. Bu farklı pH dereceleri farklı enzimlerin çalışabilmesi
+
için gereklidir. pH değişiklikleri enzimlerin yapısını bozar. Derinin Her pH birimi H ve OH de-
-
pH’ındaki değişimler egzama, sedef ve saç dökülmesi gibi sorunlara rişimlerinde on misli farka
karşılık gelir. pH’ı 3 olan bir
yol açarken ağzın pH’ının düşmesi dişlerin çürümesine sebep olur.
çözelti pH’ı 6 olan bir çözel-
Çok asitli yiyecekleri tüketmek gastrit, ülser gibi sağlık sorunlarına tiden 2 değil 1.000 kat (10 )
3
yol açar. Günlük hayatta kullanılan birçok madde ve besin farklı pH daha asidiktir.
derecelerine sahiptir (Görsel 1.26).

sirke muz çamaşır suyu

mide asidi
amonyaklı
sıvı temizleyici
domates saf su brokoli
HCl
limon
karbonat sabun NaOH
süt

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Görsel 1.26: pH ölçeği ve bazı bileşiklerin pH değerleri
Birçok canlının yaşam ortamı olan su ve topraktaki ani pH deği-
şimleri canlıları olumsuz etkiler, organizmaların yok olmasına do-
layısıyla biyoçeşitlilikte azalmaya neden olur. Asit yağmurları, su
ve toprağın pH’ını düşürür, bu durumda organizmalar zarar görür,
doğada madde döngüsü aksar ve ekolojik denge bozulur.

31
Yaşam Bilimi Biyoloji