Page 9 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

E) UYARILARA TEPKİ

Canlılar, iç ve dış ortamdan gelen uyaranlara tepki gösterir. Bu
durum, canlıların çevreleriyle uyum içinde olmaları ve yaşamları- BİLİYOR MUSUNUZ?
nı devam ettirebilmeleri açısından önemlidir. Canlıların uyarılara
Süngerler, yer değiştirme ha-
gösterdiği tepkiler birbirinden farklıdır. Örneğin öglenanın fotosen- reketi yapmayan hayvanlardır.
tez yapmak için ışığa doğru hareket etmesi, sinekkapan bitkisinin
(Görsel 1.12) böceğin konmasıyla yapraklarını kapatması, filin aşı-
rı sıcaklarda suya girmesi (Görsel 1.13) ve sıcak bir cisme doku-
nulduğunda elin hızla çekilmesi uyarana verilen tepkilerdir.

Görsel 1.12: Sinekkapan bitkisi (Venüs), Görsel 1.13: Filin sıcak havaya tepki vererek suya girmesi,
üzerine böcek konduğunda yapraklarını kapatır. vücut sıcaklığının sabit kalmasını sağlar.

F) METABOLİZMA

Organizmadaki yapım ve yıkım tepkimelerinin tümü metabolizma
olarak adlandırılır. Basit moleküllerin birleştirilerek daha karmaşık
moleküllerin sentezlendiği yapım tepkimelerine anabolizma denir.
Örneğin amino asitlerden protein sentezi, inorganik maddelerden
fotosentez ve kemosentez yoluyla organik madde sentezi anabolik
olaylardır. Büyük moleküllerin daha basit bileşiklere yıkıldığı
kimyasal tepkimelere katabolizma denir. Örneğin solunum ve
sindirim reaksiyonları katabolik olaylardır.

G) HOMEOSTAZİ

Homeostazi, kelime anlamıyla kararlı iç denge demektir. Tüm can-
lılar, sürekli değişen çevre şartlarına rağmen iç ortamlarını belirli
sınırlar içerisinde sabit tutmak zorundadır. Canlılardaki tüm sis-
temler, homeostaziyi korumaya yönelik çalışır. Örneğin vücut sı-
vılarının asit baz dengesinin ayarlanması, vücut sıcaklığının sabit
tutulması, zararlı atıkların vücut dışına atılması ve vücuttaki su
miktarının korunması homeostaziyi düzenleme amacıyla yapılan
faaliyetlerdir.

21
Yaşam Bilimi Biyoloji