Page 10 - Biyoloji 9 | 1.Ünite

Ğ) UYUM

Uyum (adaptasyon), bir organizmanın yaşadığı çevrede hayatta
kalma ve üreme şansını artıran kalıtsal özelliklerin tamamıdır. Bu
özellikler nesilden nesile aktarılır. Kutup ayılarında post renginin
beyaz olması (Görsel 1.14), kurak ortam şartlarına uyum sağlayan
kaktüslerde yaprakların diken şeklini alması, karasal hayata uyum
sağlayan canlılarda solunum organlarının vücut içine çekilmiş ol-
ması, sürüngen ve kuşlarda yumurta içerisinde bol miktarda yedek
besin maddesinin bulunması, böcek, sürüngen ve kuşlarda boşal-
tım atıklarının ürik asit şeklinde dış ortama verilmesi, sucul kuş ve
Görsel 1.14: Kutup ayılarının kurbağaların parmak aralarında perdelerin bulunması birer uyum
beyaz renkte olması onların yaşama
şansını artırır. örneğidir.

OKUMA PARÇASI

DONMAYAN YAŞAMLAR

Antarktika, dünyanın en soğuk yeri olarak kabul edilir. Bu bölgede de canlılar, yaşamlarını
sürdürmektedir. Bölgeye uyum sağlayan canlıların en ilginç olanları, vücutlarında donma
önleyici (antifriz) molekülleri bulunan bazı balık türleridir. Antifriz moleküller, vücut sıvılarının
donma noktasını düşürerek canlıların sıfırın altındaki sıcaklıklarda yaşayabilmesini sağlar.
o
Tropik ya da ılıman iklimde yaşayan balıklar, buzlu bir ortamda vücut sıcaklığı -0,8 C
olduğunda donar. Antarktika’daki Notothenioidei (Nototheniyoideyi) takımından Chionodraco
rastrospinosus (Şinodırako rastrospinosus) gibi balık türlerinin (Görsel 1.15), buzlu bir ortamda
o
donması için vücut sıcaklığının -2,2 C olması gerekir. Antifriz molekülleri, idrar ve göz sıvıları
dışındaki vücut sıvılarında ve hücre sitoplazmasında bulunur. Antifriz moleküllerinin Antarktika
balıklarını donmaya karşı koruması, küçük olan buz kristallerine bağlanması ve buz kristallerinin
büyümesini engellemesiyle gerçekleşir.

Görsel 1.15: Lekeli buz balıkları

Bilim ve Teknik Dergisi, Mayıs 2013.
Düzenlenmiştir.

22
Yaşam Bilimi Biyoloji