Page 59 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 5.Ünite

5.7.6. Bilime Hizmet Eden Dört Türk Bilim İnsanı

20. yüzyılın ikinci yarısında yetişen Türk bilim insanları, kendi alanlarında dünyada ilk sıralarda yer
almışlardır. Ön plana çıkan Türk bilim insanlarının birçoğu bilimsel çalışmalarını yurt dışında gerçek-
leştirmiştir. Bu bilim insanlarının isimleri dünya literatürüne girmiş ve eserlerine binlerce atıf yapılmıştır.
Dünyada en genç yaşta profesörlüğe yükselen Oktay Sinanoğlu, yüzyılın beyin cerrahı olarak adlandırı-
lan Gazi Yaşargil, İslam bilim tarihçisi Fuat Sezgin ve Nobel ödüllü Aziz Sancar bilime hizmet eden Türk
bilim insanlarına örnek olarak verilebilir.

EN GENÇ PROFESÖR OKTAY SİNANOĞLU

“Millet; ülkesinin, dininin, tarihinin elinden alınmasına ve Türk adının tarihten silinmesine izin
vermeyecektir.”
Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu
Babasının başkonsolos olarak görev
yaptığı İtalya’nın Bari kentinde doğan Ok-
tay Sinanoğlu, Kaliforniya Üniversitesi Ber-
keley Kimya Mühendisliğini birincilikle bitir-
di. Yale Üniversitesinde yardımcı profesör
olarak çalışmaya başladı. “Ögecik (atom)
ve özdeciklerin (moleküllerin) çok eksicikli
(elektronlu) kuramı” ile profesörlüğe adım
attı. Temel fizik kanunlarından başlayarak
çeşitli maddelerin kimyasal ve fiziksel özel-
liklerini bulmak için gerekli bu temel kuram-
la 50 yıldır çözülemeyen bir matematik ku-
ramını bilim dünyasına kazandırdı. Harvard
Üniversitesinde kendisinin bulduğu “yeni
kuantum kimyası ve fiziği” üzerine dersler Görsel 5.49: Oktay Sinanoğlu
verdi. 26 yaşında profesör olan Oktay Sina-
noğlu (Görsel 5.49), Yale Üniversitesi tarafından son 300 yılda dünyanın en genç profesörü unvanıyla
dünyaya tanıtıldı. Eğitimin Türkçe yapılması gerektiği üzerinde konuşmalar yaptı ve memleket sorunla-
rına kafa yordu.
Kalıtımı sağlayan DNA molekülünün yapısının neden çift sarmal olduğunu ve bunu bir arada tutan
kuvvetlerin ne olduğu üzerine yaptığı çalışmasıyla (“solvofobik”- “çözgen iter kuvveti” kuramı) moleküler
biyolojinin kurucuları arasına katıldı. Yüksek enerji fiziği üzerine çalışmaları sonucu “yeni sekiz ezon
(maddeyi oluşturan temel taneciklerden sekizi) ve özellikler kuramı”nı buldu. 1966’da Tübitak Bilim Ödü-
lü’nü alan ilk kişi oldu. Atom fiziği üzerinde çalıştı; atomların temel yapısı üzerine çok ayrıntılı bir kuram
geliştirdi; “Atom fiziğinde atomların yapısı ve elektronik özellikleri kuramı”nın gök fizik alanındaki uygu-
lamalarıyla güneş ve yıldızlardaki kimyasal ögeler hesaplanabilir oldu. Matematiksel kimyanın ortaya
çıkmasına önayak oldu. Almanya’nın en yüksek bilim ödülü olan “Alexander von Humbolt Bilim Ödülü”-
nü aldı . 1995’te kendisine Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM) tarafından
“Üstün Hizmet Ödülü”, Genç Sanayici İş İnsanları ve Yöneticileri Derneği (GESİAD) tarafından “Yılın
Bilim Adamı” ödülü, Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “Yılın Fikir Adamı” ödülü verildi.

NOBEL ÖDÜLLÜ KİMYACI AZİZ SANCAR

“Çoğu insan zekâya inanır, ben inanmıyorum. Bizi birbirimizden ayıran emektir, ben çalışmaya
inanıyorum.”
Prof. Dr. Aziz Sancar
2015 Nobel Kimya Ödülü “hücrelerin hasarlı DNA’yı nasıl onardıkları ve genetik bilgiyi nasıl koru-

275