Page 56 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 5.Ünite

5.7.5. FETÖ ve 15 Temmuz

En öz tanımla tabanı ibadet, ortası ticaret, tavanı ihanet çetesi olan FETÖ/PDY (Paralel Devlet Yapı-
lanması) kendine has yapısı olan bir cemaat olarak 1960’larda ortaya çıkmış ve hukuk devletini ortadan
kaldırarak zümre egemenliğine dayalı bir devlet kurmayı hedeflemiştir. Dinî referanslarıyla ön plana çı-
kan örgüt, zamanla toplum ve devlet yaşamında din hizmetlerini aşan bir yapılanma ile eylemlere başla-
mıştır. Türkiye’de yaşanan siyasi, sosyal ve ekonomik süreçlerden istifade eden FETÖ, ulusal ve ulus-
lararası güç merkezleri ile ilişkilerini geliştirerek devamlı büyümüştür. Takiyecilik ve “Amaca ulaşmak için
her yol meşrudur.” anlayışlarını temel düstur edinmiştir. Toplumsal desteğini artırmak ve güçlenmek için
insanların özlem duydukları tarihsel ihtişamı ve İslam inancını araç olarak kullanmıştır.
Cemaatin örgütsel gelişiminde 1980 Askerî Darbesi’ne kadar ışık evleri ve dershaneler üzerinden
yürütülen sızma hareketleri ve antikomünist bir duruş söz konusu olmuştur. 1980’li yıllarda okullaşma
ve kamu kurumlarındaki kadrolaşma hareketini sürdüren cemaat, sonraki yıllarda holdingleşerek banka
kurmuş ve eğitim, sağlık, finans, taşımacılık, medya gibi sektörlerde çalışmalara başlamıştır. 28 Şubat
1997’de yaşanan postmodern darbeye destek veren Fetullah Gülen, 1999’da ABD’ye gitmiştir. Gülen,
bu tarihten sonra dinler arası diyalog, ılımlı İslam gibi kavramları kullanmıştır.
FETÖ, devlet kurumları ve sivil toplum olmak üzere birbirinden özerk iki yapılanmadan oluşmuştur.
Örgütün alt birimleri modüler bir yapıda olup hücre tipi örgütlenme modelini uygulamıştır. Hücreler ge-
nellikle en fazla beş kişiden meydana gelmekte, örgüt üyeleri abi/abla olarak adlandırılmaktadır. Hüc-
relerin örgütlenmesi esnek olup manevra gücü yüksektir ve kendini yenileyebilme kapasitesine sahiptir.
Paralel yapılanmaya bağlı yöneticiler, kendilerine verilen talimatın gereğini sorgulamadan mutlak itaat
içinde yerine getirirler.
Örgüt kendine ait tanımlamalarda “hizmet hareketi”, “cemaat”, “camia” gibi ifadeler kullanmıştır.
Kendi içinde gizlilik, dayanışma ve sert hiyerarşik ilişki ağı içinde yapılanmıştır. Sorgusuz itaat edilen
kişi Fetullah Gülen’dir. Gülen için “kâinat imamı”, “mehdi”, “mesih”, “muhterem” ve “hoca efendi” gibi
isimlendirmeler yapılmıştır. Din, siyaset ve para üçgeninde etkinliğini artırarak örgütü geliştiren Fetullah
Gülen, ağlamaklı tarzı ve fiziksel ögeleri de katarak kullandığı hitabetleriyle kendisine bağlı bir grup
oluşturmuştur.
Türkiye’de 1950-1960’lı yıllarda ülke içinde yaşanan göçlerle şehre yerleşen fakat eğitim-öğ-
retim için imkânları yeterli olmayan ailelerin çocukları, FETÖ gibi yapılanmalar için istismar alanı
oluşturmuştur. Devlet yönetiminden kaynaklı zaaflardan istifade eden FETÖ, 1970’li yıllarda bir
yandan toplumsal tabanını oluşturmaya çalışırken bir yandan da kamu kurumlarında kadrolaşmaya
başlamıştır. Örgütün temel amacı anayasal düzeni yıkmak ve kendi egemenliğinde bir devlet kur-
maktır. Uzun yıllar dinî hassasiyetleri ön plana çıkartan ve askerî vesayete karşı olduğunu iddia
eden Gülen, 12 Eylül Darbesi sonrası “Ümidimizin tükendiği yerde Hızır gibi imdadımıza yetişen
Mehmetçiğe bir kere daha selam duruyoruz.” ifadelerini kullanmıştır. 12 Eylül sonrası FETÖ, Tür-
kiye’de “okullaşma” ve kamu kurumlarındaki “kadrolaşma” noktasında önemli mesafeler almıştır.
Bu yıllarda şirketler, finans kurumları ve iş adamları dernekleri ile büyük bir ekonomik yapıya sahip
olmuştur. Örgüt 1980-2014 yılları arasında paralel devlet yapılanması özelliğini geliştirerek varlığını
sürdürmüştür. Dinî bir referans ortaya koymasına rağmen 28 Şubat sürecinden güçlenerek çıkması
bu özelliklerinin bir sonucu olmuştur.

ARAŞTIRALIM

Tapınak Şövalyeleri, Cizvit Tarikatı, Opus Dei, Moon, Batınilik ve Haşhaşilik hakkında
araştırma yaparak FETÖ ile benzerlik ve farklılıklarını karşılaştırınız.

272