Page 7 - Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi | 5.Ünite

SSCB’nin Dağılması ve Türk Cumhuriyetleri

Büyük Atlas
Okyanus Okyanusu Büyük
Okyanus

Rusya

Hint
Kazakistan Okyanusu
Hazar
Karadeniz Denizi Özbekistan
Azerbaycan Kırgızistan
Türkiye Türkmenistan Çin

Akdeniz Irak İran Afganistan

0 400 800 km

Harita 5.1: Bağımsızlıklarını kazanan Türk devletleri

1991’de SSCB’nin dağılması ile Soğuk Savaş Dönemi sona ermiş, Kafkasya ile Orta Asya’da Türk
Cumhuriyetleri bağımsızlıklarını kazanmıştır. Bağımsızlığını kazanan Türk devletleri (Harita 5.1) Azer-
baycan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan’dır. Türkiye Cumhuriyeti, bu ülkeleri
tanıyan ilk devlet olmuştur. Türkiye; köken, dil, din ve kültürel bağları olan bu ülkelerle pek çok ikili ve
çok taraflı anlaşma imzalamış, ilk andan itibaren bu ülkelerle ilişkilerini geliştirmiş ve onların Batı ile
olan münasebetlerinde önemli bir rol üstlenmiştir.
Türkiye, bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleri’yle enerji, sanayi, bankacılık, teknoloji alan-
larında iş birliği içerisinde bulunmuştur. Önemli bir enerji ithalatçısı, coğrafi bakımdan güvenilir bir
güzergâh ve Batı’nın müttefiki olması, enerji diplomasisinde Türkiye’ye önemli fırsatlar sağlamıştır.
Türkiye, Türk Cumhuriyetleri’nin sahip olduğu enerji kaynaklarının Batı’ya ulaştırılmasında konumu
gereği bazı kazanımlar elde etmiştir.
Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri’ne ihracatında dokuma, makine, demir-çelik, otomotiv ve gıda
önemli yer tutmaktadır. Bankacılık ve müteahhitlik sektöründe de Türkiye’nin önemli girişimleri olmuş-
tur. Yine de ekonomik ilişkiler istenilen seviyede olmamıştır. Bu durum çok uluslu sermayelerin bu
ülkelerde yatırımlarda bulunmasına sebep olmuştur.
2000’lerde Türkiye’nin Kafkasya ve Orta Asya ile olan
ilişkileri artmıştır. ABD’nin 1995’ten itibaren desteklediği
“bölgeden çıkarılan petrol ve doğal gazın Türkiye üzerinden
uluslararası pazarlara taşınması” politikası Türkiye’nin böl-
geye yönelik çıkarlarıyla örtüşmüştür.
Türkiye, 10 Kasım 1991’de Azerbaycan’ın (Görsel 5.2) Görsel 5.2: Azerbaycan bayrağı
bağımsızlığını tanıyan ilk devlet olmuştur. Azerbaycan’a ba-
ğımsızlığını ve toprak bütünlüğünü korumada ve sahip ol- Yüz ölçümü 86.600 km 2
duğu tabii kaynakların sunduğu ekonomik potansiyeli etkin Başkenti Bakü
bir şekilde hayata geçirme konusunda sürekli olarak destek Nüfusu 9,7 milyon (2016)
vermiştir.

223