Page 66 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

Göller

Karalar üzerindeki çukur yerleri veya çanakları dolduran su kütlelerine göl adı verilir. Göllerin genel
olarak deniz ve okyanuslarla doğrudan bağlantısı yoktur. Yeryüzündeki tatlı yüzey sularının %87'sini oluş-
turan göller, karaların da %2'sini kaplamaktadır. Bu
su kütleleri; yüz ölçümleri, sularının kimyasal özel-
likleri, havzalarının büyüklüğü, derinlikleri ve yük-
seltileri gibi özellikler bakımından farklılık gösterir.
Asya Kıtası'nda yer alan Hazar Gölü, 436 400
km²lik alanıyla dünyanın en büyük gölü olma unva-
nına sahiptir (Görsel 1.70). Gölü besleyen kaynakla-
rın azlığı, şiddetli buharlaşma vb. yollarla yaşanan su
kayıpları bazı göllerin yüz ölçümlerinin mevsimlik
de ğişimler göstermesine neden olur. Örneğin Bü-
yük Sahra Çö lü'nün güney sınırına yakın olan Çad
Gölü'nün yüz ölçümü, yıl içerisinde 10 000-26 000
km²ler arasında değişmektedir.
Görsel 1.70: Hazar Gölü'ne ait uydu görüntüsü
Gölü besleyen
kaynaklar
Yer altı ve yer üstü suları ile yağışlar tarafın-
dan beslenen göller; sahip olduğu su özellikle-
ri bakımından tatlı, tuzlu, acı ve sodalı olabilir.
Göl sularının farklı özellikte olmasını bulundu-
ğu yerin iklim koşulları, göl çanağının kayaç ya-
pısı, gölü besleyen su kaynaklarının su özelliği,
gölün büyüklüğü ve derinliği ile gideğenin olup
olmaması etkiler. Göller, beslenme kaynakla-
rından çanaklarına kapasiteyi aşan miktarda
su geldiğinde oluşan fazlalığı gideğenleri (göl Beyşehir Gölü
ayağı) vasıtasıyla boşaltır (Görsel 1.71). Gide-
ğeni olan göllerin suları tatlıdır. Göllerin sınıf-
landırılmasında daha çok yer aldığı çanakların
oluşum şekilleri dikkate alınır. Göller, oluşum
şekillerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır Göl gideğeni
(Şema 1.4).
Görsel 1.71: Beyşehir Gölü

OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER

Doğal Göller Yapay Göller

• Tektonik Göller • Baraj

• Karstik Göller • Volkanik Set Gölleri • Gölet
• Volkanik Göller • Alüvyal Set Gölleri

• Buzul (Sirk) Gölleri • Moren Set Gölleri
• Set Göller • Heyelan Set Gölleri

• Karma Yapılı Göller • Kıyı Set Gölleri

Şema 1.4: Oluşumlarına göre göl türleri
76