Page 24 - Coğrafya 11 | 1.Ünite

DOĞAL SİSTEMLER

BİLGİ HAVUZU

İran’ın Ramsar kentinde 2 Şubat 1971 yılında imzalanan ve sulak alanların korunması ve akılcı kullanı mını
hedefleyen Ramsar Sözleşmesi'ne (Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan-
lar Hakkında Sözleşme) Türkiye 1994 yılında taraf olmuştur.

Sulak alanlarda hâkim bitki örtüsünü yosun, su zambağı ve nilüfer gibi yüzen bitkilerle saz ve kamış gibi
su üstüne çıkan bitkiler oluşturmaktadır. Nehir kenarlarındaki sulak alanlarda akarsu boyu ağaçlıkları vardır.
Biyolojik yönden tatlı sulardan oluşan sulak alanlar zengin ekosistemler ara sındadır (Görsel 1.35). Zengin
bir türe sahip yaban ha yatının oluşumunu sağlayan
sulak alanlarda ördek, martı, balıkçıl, leylek, pelikan
gibi çeşitli kuşlarla su aygırı, su samuru, su sıçanı,
yengeç, kurbağa çeşitleri, su kaplumbağası, sürün-
genler ve omurgasız canlılar yaşamaktadır. Aynı za-
manda buralar; çeşitli kuşların yuva yaptığı, besinle-
rini temin ettiği ve göçmen kuş ların barındığı alanlar
olarak dikkat çekmektedir.
Sulak alanların gerek bulunduğu yere gerekse ya-
kın çevreye ekolojik ve ekonomik açıdan büyük fay-
daları vardır. Yer altı suyunun beslenmesi, sellerin
şid detinin azaltılması, suyun filtre edilerek kalitesi-
nin iyileşti rilmesi ve zengin bir yaban hayatına ba-
rınak olması bu faydalara örnek verilebilir. Tarımsal Görsel 1.35: Sulak alan ekosistemleri
alanlardan, sanayi tesislerinden ve şehirlerden gelen
ağır metal, aşırı azot ve fosfor birikimi sulak alanların kirlenmesine neden olmaktadır. Tuzlu bataklıkların bir
kısmı ise yerleşme alanına dönüştürülerek ortadan kaybolmaktadır. Türkiye, Avrupa’da en fazla sulak alana
sahip ülkeler arasındadır. Deniz kıyılarındaki sığ koylar, körfezler, lagün ve dalyanlar, delta alanları, taban su
seviyesinin yüksek olduğu düzlükler ile göller ve çevresi sulak alanları oluşturur. Türkiye’deki sulak alanlar;
göçmen kuşların konakladığı, çok sayıda endemik türün bulunduğu ve nesilleri hızla tükenmekte olan çok
sayıda bitki ve hayvan türlerinin barındığı yer olmasından dolayı uluslararası öneme sahiptir.
Türkiye farklı ekolojik karakterde, zengin ve çok
çeşitli sulak alan habitatlarına sahiptir. Buna bağlı
olarak Avrupa, Kuzey Afrika, Batı Asya ve Sibirya ara­
sında bulunan 4 önemli kuş göç yolundan ikisi Türki-
ye üze rinden geçmektedir. Kuşlar, ilkbaharda Türki-
ye’ye veya Türkiye üzerinden kuze ye; sonbaharda ise
güneye doğru göç etmektedir. Bu göç esnasında Tür-
kiye'ye uğrayan kuş türlerinden bazıları sadece sulak
alan larda ko naklayıp göçmekte, bazıları kuluçkaya
yatmakta, bazıları da kışı burada geçirmektedir. Tür-
kiye’nin coğrafi konumu ve sahip olduğu sulak alan-
ların zenginliği, bu kuşların göç esnasında ülkemizi
tercih etmelerindeki temel sebeptir (Görsel 1.36).
Görsel 1.36: Manyas Kuş Cenneti (Balıkesir)

BİLGİ HAVUZU

Ramsar Sözleşmesi kriterlerine göre Türkiye’de uluslararası öneme sahip 135 sulak alan belirlenmiştir.
Bu alanların çoğu barındırdığı su kuşları ve balık türleri açısından uluslararası öneme sahiptir.

34