Page 21 - Coğrafya 11 | 1.Ünite

EKOSİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ VE İŞLEYİŞİ 11. Sınıf

Ç SU EKOSİSTEMLERİ

Su ekosistemleri, denizel su ekosistemleri (deniz ve okyanus) ve karasal su ekosistemleri (göl, akarsu
ve bataklık) olmak üzere ikiye ayrılır (Şema 1.3). Denizel su ekosistemleri tuzlu sulardan; karasal su eko­
sistemleri ise bazı tuzlu, sodalı, acı göller dışında genellikle tatlı sulardan oluşur. Yeryüzünde bulunan sular;
atmosfer, okyanus ve karalar arasında katı, sıvı ve gaz hâlde yer değiştirir. Su ekosistemleri, su döngüsü sa­
yesinde karasal ekosistemleri etkileyerek karalarda yaşayan diğer canlı türleri için önemli görev üstlenir. En
büyük su ekosistemini oluşturan okyanus ve denizler (%97) aynı zamanda önemli nem kaynaklarıdır.
Su ekosistemle rindeki biyoçeşitliliği suyun dur-
gun veya hareketli olması, suların sıcaklık ve de-
rinliği ile sulardaki ışık ve besin maddeleri etkiler
(Görsel 1.29). İklim değişiminin belirgin olmadığı su
ekosis temlerinde karasal ekosistem ler gibi kuşaklara
rastlanmaz. Hidrosfer; okyanus, deniz, göl ve akarsu
gibi farklı ortamlardan oluşmak tadır. Sular, kimya sal
özelliklerine göre genellikle tuzlu ve tatlı sular olarak
ikiye ayrılır. Bu ortamların fiziksel ve kimyasal özel-
liklerinin farklı olması, değişik hayvan ve bitki tür-
lerinin ge lişmesine imkân sağlamıştır. Yeryüzündeki
canlıların dağılışında su oldukça önemli bir yere sa-
hiptir. Bazı hayvanlar sadece tuzlu veya tatlı sularda,
bazıları ise hem tatlı hem de tuzlu sularda yaşaya- Görsel 1.29: Su ekosistemleri
bilmektedir. Yaşamlarını suda devam ettiren canlılar suyun bulunmadığı ortamlarda yaşayamaz. Su; aynı
zamanda canlıların gelişme hızları, yaşam süreleri ve davranışları üzerinde de etkilidir.

Su Ekosistemleri

Denizel Su Ekosistemleri Karasal Su Ekosistemleri

• Okyanus ekosistemleri • Akarsu ekosistemleri
• Deniz ekosistemleri • Göl ekosistemleri
• Bataklık ekosistemleri
Şema 1.3: Su ekosistemleri

Okyanus ve Deniz Ekosistemleri
Dünyanın yaklaşık %70’ini kaplayan deniz ve ok­
yanuslar çok büyük bir ekosistemi meydana getirir
(Görsel 1.30). Okyanus ve deniz ekosistemlerinin sa-
hip olduğu enerji ve madde dolaşımı karasal ekosis-
temlerden farklıdır. Ayrıca okyanus ve denizler; azot,
karbon, oksijen, kükürt gibi madde döngülerinde
önemli bir yere sahiptir.
Farklı canlıların yaşam alanını oluştu ran okya-
nuslar, tür çeşitliliği bakımından oldukça zengindir.
Bu yaşam alanındaki canlıların dağılımını suyun sı-
caklığı, tuzluluk oranı, sudaki basınç ile ışık yoğun­
luğu, dalga, gelgit, okyanus akıntıları gibi faktörler
etkilemektedir. Görsel 1.30: Deniz ekosistemleri

31