Page 60 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

BEŞERÎ SİSTEMLER

Manganez; yer kabu ğunda genel olarak demir,
baryum, kobalt ve çinko cevherleri ile birlikte bu-
lunur (Görsel 2.110). Manganez, demir-çelik sana-
yisinde çeliği sertleştirerek sert ve dayanıklı sanayi
çeliği üretimi ile kimya sanayisinde kullanılır. MTA
tarafından yapılan etütlere göre Türkiye'de yaklaşık
400 coğrafi konumda 3,2 milyon ton manganez cev-
heri bulunmaktadır. En önemli manganez yatakları
Tavas'ta (Denizli) yer almaktadır.
Baritin %85-90'ı sondaj sektörün de kullanılmak-
tadır. Bu madenin diğer kullanım alanları; çeşitli bo-
yaların yapı mı, cam sanayisi, lastik sanayisi, seramik
sanayisinde seramik cilası, X ışınlarını zararsız hâle Görsel 2.110: Manganez minerali içeren bir kayaç
getirme özelliğinden dolayı röntgen çekimleri, nöt-
ronları engelleme özelliğinden dolayı atom reaktörle ri şeklinde sıralanabilir. Türkiye, yaklaşık 35 milyon ton-
luk barit rezervi ile dünyadaki toplam rezervin yaklaşık %3'ünü elinde bulundurmaktadır. Ülkemizde barit
madeni; Alanya ve Gazipaşa (Antalya), Elbistan (Kahramanmaraş), Çanakkale, Eskişehir, Gi resun ve Muş'ta
bulunmaktadır.
Fosfat kayasının %85'i gübre olarak %15’i de yem, gıda, deterjan, alaşım metalürjisi, kâğıt, kibrit, harp ve
kimya sanayilerinde kullanılmaktadır. Türkiye'deki fosfat yatakları Ma zıdağı (Mardin), Adıyaman, Bingöl, Şan-
lıurfa ve Bitlis'te yer almaktadır.
Türkiye tuz yatakları bakımından zengin bir ülkedir. Kaya tuzu yatakları, Tersiyer'de kapalı göl hav-
zalarındaki suların buharlaşması sonucu oluşmuştur. Tuzun önemli kullanım alanları; insan gıdası, hay van
beslenmesi, dericilik, konservecilik, kimya sanayisi ve buzlanmaya karşı kara yollarının tuzlanması şeklinde
sıralanabilir. Türkiye’de tuz üretiminin %28’i Çamaltı’nda (İzmir) deniz suyundan, %64’ü Tuz Gölü, Seyfe Gölü
ve Palas Gölü’nden, kalanı da kaya tuzu yataklarından karşılanmaktadır. Türkiye’nin önemli kaya tuzu yatak-
ları Çankırı, Gülşehir (Nevşehir), Yerköy (Yozgat) ve Tuzluca’da (Iğdır) bulunmaktadır.

UYGULAMA

Aşağıdaki tabloda verilen madenlerin kullanım alanları ile çıkarıldığı yerleri araştırarak tabloyu örnek-
teki gibi doldurunuz.

Madenin Adı Başlıca Kullanım Alanları Türkiye’de Çıkarıldığı Yerler

Seramik, porselen, cam, kaynak elekt- Demirci (Manisa), Simav (Kütahya), Çine
Feldspat
rotları ve boya sanayisinde kullanılır. (Aydın), Milas (Muğla)

Antimon

Asbest

Zımpara taşı

Kükürt

Cıva

136