Page 55 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

11. Sınıf
TÜRKİYE'DE EKONOMİ

Ç TÜRKİYE’DE MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI

Ülkelerin zenginliği, sahip olunan yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından ikiye ayrılır. Yer kabuğunun
derinlikle rinde bulunan ve ekonomik değer taşıyan minerallere maden denir. Maden yatağının bulunduğu
alanı ve ma denin kalitesini belirtmek için bazı terimler kullanılır. Maden yatağında bulunan ve henüz işlen-
memiş toplam maden miktarına rezerv, maden yatağından çıkarılan taş ve toprakla karışık maden miktarına
tuvenan, maden yatağından çıkarılan mineral maddenin taş ve topraktan ayrıldıktan sonra elde edilen net
maden miktarına da tenör denir. Türkiye, yer altı kaynaklarının çeşitliliği bakımından zengin bir ülkedir.
Bunun başlıca nedeni, ülke arazisinin oluşumu ve şekillenmesin de volkanizma ve dağ oluşumu hareketleri-
nin etkili olmasıdır. Türkiye'nin sahip olduğu jeolojik yapının karmaşık olması, maden çeşitliliğini artırırken
maden yataklarının işletilmesini zorlaştırmaktadır. Türkiye’de ma dencilik alanında ilk sistemli ve geniş çaplı
araştırma, 1935 yılında Etibank ile Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünün (MTA) kurulması ile başlamıştır
(Şema 2.8).

MADENLER

Metalik Madenler Metal Dışı Madenler

• Demir • Manganez • Bor mineralleri • Asbest
• Krom • Kurşun ve çinko • Fosfat • Mermer
• Bakır • Cıva • Tuz • Zımpara taşı
• Boksit • Antimon • Kükürt • Lüle taşı
• Barit • Oltu taşı

Şema 2.8: Türkiye’nin sahip olduğu başlıca madenler

Türkiye’nin dünyadaki en önemli yer altı kayna-
ğı bor tuzu bileşikleridir. Bor mineralleri, genellikle
eski göl tabanlarında oluşmuş tortul depolar içeri-
sinde bulunur (Görsel 2.101). Bor minerallerinin kul-
lanım alanı oldukça fazladır. Ro ket ve jet yakıtları ile
enerji üretimi, cam, cam yünü, porselen, hijyen ve
temizlik ürünleri, fotoğrafçı lık, çimento, ilaç ve boya
sanayisi bu madenin kullanıldığı başlıca alanlardır.
Türkiye, sahip olduğu yaklaşık 3,2 milyar tonluk bor
mineralleri rezervi ile dünyadaki toplam rezervin
yaklaşık %72’sini elinde bulundurmaktadır. Kırka
(Eskişehir), Bigadiç (Balıkesir), Kestelek (Bursa) ve
Emet (Kütahya) Türkiye’de bilinen bor yataklarıdır Görsel 2.101: Bor minerali içeren bir kayaç
(Tablo 2.15).

Tablo 2.15: Türkiye Bor Rezervlerinin Dağılımı (MTA, 2017)
Bulunduğu Yer Toplam (Bin ton)

Emet (Kütahya) 1 811 072
Kırka (Eskişehir) 824 720

Bigadiç (Balıkesir) 628 350

Kestelek (Bursa) 5 254
Toplam 3 269 398

131