Page 68 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

BEŞERÎ SİSTEMLER

D TÜRKİYE’DE SANAYİ

Sanayi, farklı ham maddelerin ve yarı işlenmiş ürünlerin fabrikalarda işlenerek kullanılabilir (imal edilmiş)
hâle getirilmesi faaliyetidir. Sanayileşmiş ülkelerde birçok sanayi tesisi yer alır ve çalışma çağındaki nüfusun
(15-64 yaş grubu nüfus) önemli bir bölümü (örneğin %30’dan fazlası) bu sektörde çalışır. Türkiye’de sanayi
faaliyetlerinin dağılışını etkileyen başlıca faktörler; ham madde, enerji kaynakları, ser maye, iş gücü, ulaşım
ve pazardır.

Sanayileşme için gerekli olan temel faktörler-
den biri ham madde teminidir. Tarım ürünleri, hay-
vansal ürünler, su ürünleri, ormanlar ve madenler
başlıca ham madde kaynaklarıdır. Modern sanayide
ham maddeye duyulan ihtiyacın fazla olmasının yanı
sıra bazı ham maddelerin çabuk bozulabilir olması,
sana yi tesislerinin ham madde kaynaklarına yakın
yerlerde kurulmasını zorunlu kılmaktadır (Görsel
2.120).

Görsel 2.120: Şeker fabrikaları, ham maddesi olan şeker pancarı-
nın ekim alanlarına yakın bölgelerde kurulur.

Modern sanayinin makinelere dayalı olması,
sana yi tesislerinde enerji tüketimini artırmaktadır.
Sanayi kollarının enerji istekleri birbirin den fark-
lıdır. Demir-çelik sanayisinde ısı elde etmek için
kullanılan enerji, birçok sanayi kolunda makine leri
çalıştırmak için elektrik enerjisi olarak kullanılır.
Türkiye’de taş kömüründen sağlanan ısı enerjisi,
de mir-çeliğe dayalı sanayi tesislerini de taş kö-
mürüne yakın yerlere çekmektedir. Günümüzde
elektrik enerjisinin çok uzaklara kadar iletilebil-
mesi, enerji faktörünün sanayi tesis lerinin dağılı-
şına olan etkisini azaltmıştır (Görsel 2.121).
Görsel 2.121: Elektrik nakil hatları

Sermaye; sanayi tesislerinin kuruluşu, üretime hizmet eden araç gereçlerin alımı, ham madde sa tın alın-
ması ve çalışanlara ait ücretlerin ödenmesi için gerekli olan birikime denir. Türkiye'de sanayi faaliyet leri, özel
sektör ve yabancı ağırlıklı sermaye ile yürü tülmektedir.
Sanayide vasıflı ve vasıfsız olmak üzere çalışan iki
çeşit iş gücü bulunmaktadır. Sanayideki otomasyon
sistemlerinin gelişmesi nitelikli iş gücüne duyulan
ih tiyacı artırmaktadır. Türkiye, vasıflı ve vasıfsız iş
gücü açısından önemli bir potansiyele sahiptir.
Sanayi tesislerinin kuruluşu ulaşım olanaklarıy-
la yakından ilgilidir. Ham maddenin sanayi tesisine
getirilmesi ve mamul maddenin pazara ulaştırılabil-
mesi ulaşımın kolay, hızlı, güvenli ve düzenli olma-
sına bağlıdır. Sanayinin gelişmesinde özellikle demir
yolu ve deniz yolu ulaşımı etkilidir (Görsel 2.122).
Türkiye'de sanayinin özellikle batı ile kıyı kesimler-
de yoğunlaşmasının önemli sebeplerinden biri de
elverişli ulaşım imkânlarıdır. Görsel 2.122: Deniz yolu taşımacılığı

144