Page 15 - Coğrafya 12 | 3.Ünite

saat

1 4 Türkiye’nin Jeopolitik Konumunun Bölgesel Etkileri

Türkiye, dünya haritasına bakıldığında eski kıtalar olarak tabir edilen; Asya, Avrupa ve Afrika’nın birbirine
en fazla yaklaştığı noktada yer alır. Bu özelliği ile sadece fiziki olarak değil beşerî olarak da önemli bir
konuma sahiptir. Bu durum, eski kıtalarda yer alan kültürlere komşu olmasının yanı sıra bu kültürler ve
ülkeler arasında köprü olmasını da sağlamıştır. Bölgesel ölçekte ise Orta Doğu ülkeleri olan Suriye, Irak,
İran; Kafkas ülkeleri olan Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan; Balkan ülkeleri olan Bulgaristan, Yuna-
nistan ile de komşudur. Kültürel fonksiyonun yanında sahip olduğu konumdan dolayı yakın coğrafyamız-
daki ülkeler arasında Türkiye’nin yer almadığı ekonomik, siyasi ve askerî bir antlaşma düşünülemez. Bu
sebeplerden dolayı coğrafyamızı iyi tanıyıp sahip olduğumuz jeopolitik konumun avantaj ve dezavantaj-
larını bilmeliyiz. Türkiye’nin sahip olduğu jeopolitik konumun önemini artıran başlıca unsurlar şunlardır:

• Karadeniz Havzası, Balkanlar, Kafkasya, Orta Doğu ve Orta Asya’nın oluşturduğu coğrafyanın merkezin-
de yer alır.

• Üç tarafı denizlerle çevrilidir. Tarihin ilk çağlarından bu yana ulaşım açısından yakın coğrafyanın can da-
marı olan İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir.

• Dünyanın önemli petrol ve doğal gaz rezervlerinin olduğu Orta Doğu ve Hazar Havzası ile komşu olup bu
enerji kaynaklarının Avrupa’ya ulaştırılmasında kavşak noktada bulunur.

• BM, NATO, Avrupa Konseyi, Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı, Karadeniz Ekonomik İş Birliği
Örgütü, G-20, İslam İş Birliği Teşkilatı gibi kuruluşlara üyeliği jeopolitik önemini daha da artırmaktadır.

• Türkiye’nin yakın coğrafyasına göre önemli miktarda genç nüfusa sahip olması jeopolitik konumu açısın-
dan önemlidir.

Ulaşım Merkezi Türkiye

“Ekonominin gelişmesinde başlıca lüzumlu olan yollar; demir yolları, limanlar, kara ve deniz ulaştırma
vasıtaları, millî mevcudiyetin maddi ve siyasi kan damarlarıdır, refah ve kuvvet vasıtasıdır.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

Ulaşım; ekonomik, sosyal, kültürel, as-
kerî ve siyasi bakımdan da önemi giderek
artan unsurlardandır. Bir ülkenin, sahip
olduğu coğrafi ve jeopolitik özelliklerine
göre ulaşımı da çeşitlenebilmektedir. Bir
ülkenin jeopolitik konumu, ulaşım ağla-
rı ile desteklendiği takdirde daha önem-
li hâle gelir. Dünya karalarının önemli
bölümünü teşkil eden Asya, Avrupa ve
Afrika’nın merkezinde yer alıp bu kıta-
ları birbirine bağlayan Türkiye, ulaşım
açısından dünyanın en önemli merkez-
lerinden biridir. Boğazlar; Karadeniz ve
Akdeniz’i, Avrupa ve Asya’yı birbirine
bağlamaktadır (Görsel 1.7).
Görsel 1.7: Çeşitli fonksiyonları ve konumu sayesinde dünyanın en
önemli şehirlerinden biri olan İstanbul’da iki kıtayı birleştiren Ya-
vuz Sultan Selim Köprüsü

161