Page 63 - DEFTERİM BİYOLOJİ 10

1.
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Bölüm

KALITIMIN GENEL ESASLARI
Kalıtım, canlılarda benzerliklerin ve farklılıkların ortaya çıkmasını sağlayan özelliklerin nesilden nesile aktarımıdır.
Genetik ise kalıtsal bilginin aktarımını inceleyen bilim dalıdır.
Kalıtımla ilgili temel çalışmaları ilk ortaya koyan bilim insanı Mendel’dir. Mendel; bezelyelerde baskın ve çekinik
özelliklerin kalıtımını incelemiş, bu özelliklerin kalıtımından sorumlu birimlere faktör adını vermiştir.
Mendel, yaptığı çalışmalar sonucunda bugün de geçerli olan kalıtımın ilkelerini ortaya koymuştur.

Temel Kavramlar

Homolog
kromozom çifti Homozigot Heterozigot

Alel
A A A a
A a
Lokus

Homozigot Heterozigot
Karakter Alel
(Arı döl = Saf döl) (Hibrit = Melez)
Bireyler arasında çeşitlilik Aynı genin farklı form- Bir karakter için aynı Bir karakter için
gösteren, genlerle larıdır. Aleller, homolog alelleri taşıyan bireylerdir. farklı alelleri taşıyan
aktarılan özelliklerdir. kromozomların karşılıklı bireylerdir.
bölgelerinde (lokus)
bulunur.

Özellik Genotip Fenotip

Bir karakterin farklı Canlının sahip olduğu Canlının genotipi ile
çeşitleridir. genlerin tümüdür. çevresel faktörlerin
etkileşimi sonucunda
ortaya çıkan gözlenebilir
özellikleridir.

Baskın (dominant) alel Çekinik (resesif) alel
Homozigot veya Baskın bir alelin
heterozigot durumda varlığında fenotipte
fenotipte etkisini etkisini gösteremeyen
gösterebilen aleldir. Büyük aleldir. Küçük harfle
harfle gösterilir. gösterilir.

• Bezelyelerde çiçek rengi karakterdir, mor ve beyaz çiçek renkleri ise özelliktir.

• Diploit bir hücrede bir karakter için iki alel bulunur. Alellerden her biri baskınsa “A” ya da çekinikse “a” gibi bir harfle gösterilir.
63