Page 66 - DEFTERİM BİYOLOJİ 10

2.
Ünite Kalıtımın Genel İlkeleri

Bağlı Genlerde Gamet Çeşidi Bulma

1. Genler aynı kromozom üzerinde 2. Bağlı genlerden en az biri 3. Bağlı genler heterozigotsa ve aralarında
(bağlı gen) ve homozigotsa heterozigotsa ve aralarında krossing over varsa gamet çeşitlerinin
oluşabilecek gamet çeşitlerinin krossing over yoksa oluşabilecek sayısı bağımsız genlerde olduğu gibi
sayısı 1 olur. gamet çeşitlerinin sayısı 2 olur. hesaplanır.
A A
A 1/4 1/4
1/2 B b
A A mayoz A mayoz B A a mayoz
A a
B B B B b a
B b a a
1/2 1/4 1/4
1./ 1 b b B
2
2 = 4

Monohibrit Çaprazlama
Bir karakter bakımından heterozigot olan bireyler
P: Ss X Ss
monohibrit olarak tanımlanır. Monohibrit bireylerin
kendi arasında çaprazlanmasına monohibrit çaprazlama
denir.
G: 1/2 S 1/2 s 1/2 S 1/2 s
Monohibrit çaprazlamada:
• Bir karakter bakımından heterozigot (Ss) iki birey
çaprazlanır (Aynı genotipe sahip iki bireyin çaprazlan- F: 1/4 SS 1/4 Ss 1/4 Ss 1/4 ss
masına kendileştirme denir.). 2/4 Ss
• Oluşan yeni dölün fenotip ayrışım oranı 3:1’dir.
P: Ebeveynin genotipi G: Oluşan gametler
• Genotip ayrışım oranı ise 1:2:1’dir. F: Çaprazlama sonucu oluşan yeni döl
• Sonuçta 3/4 oranında baskın (sarı), 1/4 oranın-
Şema 5: Monohibrit çaprazlama (S: Sarı tohum aleli, s: yeşil
da çekinik (yeşil) özellik gösteren birey oluşumu
tohum aleli)
gözlenir.
Tablo 3: Punnett Karesi
Monohibrit çaprazlama sonucu meydana gelen yeni ♁
döllere ait genotip kombinasyonları Punnett karesi ♂ 1/2 S 1/2 s
kullanılarak da bulunabilir. 1/2 S 1/4 SS 1/4 Ss

1/2 s 1/4 Ss 1/4 ss

Dihibrit Çaprazlama

İki karakter bakımından heterozigot olan bireyler dihibrit olarak tanımlanır. Dihibrit bireylerin kendi arasında
çaprazlanmasına dihibrit çaprazlama denir.
Dihibrit çaprazlamada:

• İki karakter bakımından heterozigot (SsDd) iki birey ♁ ♂
çaprazlanır (S sarı tohum, s yeşil tohum aleli; D P : SsDd X SsDd

düzgün tohum, d buruşuk tohum alelidir.).
• Oluşan yeni dölün fenotip ayrışım oranı 9:3:3:1 olur. G : 1/4 SD 1/4 SD
• Genotip çeşidi 9, fenotip çeşidi 4’tür. 1/4 Sd 1/4 Sd
1/4 sD 1/4 sD
• Sonuçta 9/16 sarı-düzgün, 3/16 sarı-buruşuk, 3/16
yeşil-düzgün, 1/16 yeşil-buruşuk özellik gösteren 1/4 sd 1/4 sd
birey oluşumu gözlenir.
Şema 6: Dihibrit iki bireyin oluşturabileceği gametler

66