Page 128 - Defterim - Felsefe 10
P. 128
TEST 2 3. ÜNİTE
1. Tutarlılık ölçütüne göre bir önerme, birbirini des- 4. En basitinden en karmaşığına kadar bilincimizdeki
tekleyen bir dizi önermeyle tutarlıysa doğrudur. Bazı bütün fikirler ve bilgiler, duyumlarımızdan ve tecrü-
filozoflar, bunun yanlış önermelerin, bir dizi yanlış belerimizden gelmektedir. İnsanın anlayış gücü, üze-
önermeyle tutarlı oldukları sürece doğru kabul edile- rinde yazılı hiçbir şey bulunmayan beyaz bir kâğıt
bileceği anlamına geldiğini iddia ederler. gibidir. Her şey deneylerden türer, böylece zihnimiz-
Tutarlılık ölçütü, bu eleştiriye aşağıdakilerden han- de belli birtakım fikirler ortaya çıkar. Zihnimiz, baş-
gisiyle cevap verebilir? langıçta bomboştur ve dış gerçeği yansıtan bir ayna
A) Bir önermeler kümesindeki önermenin yanlış ol- gibidir ve duyular aracılığıyla, deneylerle bize gelen
ması, tüm önermeler kümesinin yanlış olduğu an- etkileri alır ve saklar.
lamına gelmez. Bu parçada, doğru bilginin kaynağı hakkında aşa-
B) Bir önerme, yalnızca diğer önermelerle tutarsızsa ğıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?
yanlıştır. A) Doğru bilgi, insanoğlunun ulaşabileceği bir ger-
C) Bir önermeler dizisi, diğer tüm önerme kümeleriy- çeklik değildir.
le de tutarlı olmadan kendi içinde tutarlı olamaz. B) Doğru bilginin kaynağında akıl ve eleştiri bulun-
D) Bir önermeler kümesinin yanlış olduğunu söyle- maktadır.
mek, bu kümenin daha büyük bir önermeler küme- C) Doğru bilgi, varlığı şüphe götürmeyen bilgidir.
siyle tutarsız olduğunu söylemektir. D) Doğru bilgi deneyimlerimize ve duyumlarımıza
E) Bir önermenin doğruluğu herkes tarafından kabul dayalı bilgidir.
edilmişse yanlış olamaz. E) Doğru bilgi genellenebilirliği olan bilgidir.
5. A priori bilgi ile a posteriori bilgi arasındaki ayrım,
bir kişinin bilgi edinebileceği olası yollar hakkında
önemli bir şeyi ortaya çıkarır. Çoğu bilgi, dünyada
2. Platon’un idealizminde, duyular dünyasındaki nes- deneyim gerektirir ancak bazı bilgiler deneyimsiz de
mümkündür. A priori bilgi, yalnızca akıl kullanılarak
neler hem vardırlar hem değişirler hem de bilinirler. elde edilebilen bilgidir. A priori bilginin kazanılması
Ancak hem değişmeyen hem de bilinen fikirler dün- deneyime bağlı değildir. Örneğin 4 × 2 = 8 olduğu
yası duyular dünyasının ötesinde var olur ve duyular dışarıdan kanıt aramaya gerek kalmadan bilinebilir.
dünyasını aşar. Duyular dünyası idealar dünyasının 2 . Bölüm: Bilgi Felsefesi A posteriori bilgi ise ancak deneyim yoluyla elde edi-
sadece bir kopyasıdır. lebilen bilgidir. Penceremin dışındaki dalda bir kuş
Platon’a göre eğer fikirler dünyası da duyular dün- olduğuna dair bir bilgi a posterioridir.
yası gibi değişseydi aşağıdakilerden hangisi gerçek- Buna göre a priori ve a posteriori bilgiye ilişkin aşa-
leşebilirdi? ğıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Duyular dünyasında deneyimleyebileceğimiz ye- A) A priori bilgiye duyumlar a posteriori bilgiye akıl
gâne şeyler kavramlar olurdu. yoluyla ulaşılır.
B) Duyular dünyası yalnızca gerçek şeylerin kopya- B) Matematik a priori fizik a posteriori bilgiye ör-
larından oluşurdu. nektir.
C) Duyular dünyasındaki hiçbir şey tanımlanamazdı. C) A priori bilgi a posteriori bilgiye oranla daha gü-
D) Duyulur dünya değişmeyen fikirlerden oluşurdu. venilir bilgidir.
E) İdealar dünyası duyular dünyasının kopyası olur- D) A priori bilgiler empiriktir.
du. E) A posteriori bilgi her zaman doğruluğu apaçık
olan bilgilerdir.
6. Aşağıdakilerden hangisi rasyonalist bir iddia
değildir?
3. Leibniz, akli doğrulukların öncesiz, sonrasız ve zo- A) İdealar dünyası duyular dünyasının kopyasıdır.
runlu doğruluklar olduğunu ve insan zihninde doğuş- B) Bilgi elde etmek için duyu deneyimine güvenile-
tan bulunduğunu savunur. mez.
Leibniz’in görüşleri aşağıdaki akımlardan hangisi- C) Bilgi elde etmenin yolu tek başına akıl olmalıdır.
ni yansıtmaktadır? D) Bilgi, nihai olarak doğuştan gelen fikirlere ve a
A) Empirizm B) Rasyonalizm priori ilkelere dayanır.
C) Entüisyonizm D) Kritisizm E) Akıl kesin, genelgeçer bilgiye ulaşmada birincildir.
E) Septisizm
126
