Page 142 - Defterim - Felsefe 10
P. 142
3. ÜNİTE
32. Sokrates, arkasında yazılı eser bırakmamış olması- 34. Bilgi ve enformasyon kavramları genellikle eş an-
na karşın hiç şüphesiz yaşadığı dönemin hatta felse- lamlı olarak kullanılsa da bu kullanım oldukça ya-
fe tarihinin en göze çarpan düşünürlerinden biri ol- nıltıcıdır. Enformasyon, insan bilgisine temel oluş-
muştur. Aktarılan bilgilere göre o, kendinden önceki turan bilişsel bir ham maddeye işaret ederken bilgi
filozofların doğa ve evreni merkeze alan görüşlerin- ise “bilmek” fiilinin işaret ettiği üzere bir eylemin
den farklı olarak “insan” ve “ahlak” konuları üze- ürünü olan zihinsel bir durumdur. Örneğin herhangi
rine yoğunlaştı. Hakikati ve var olanların doğasını bir konu hakkında kitaplardan, İnternet’ten veya ki-
anlamanın yolunun insanın kendini bilmesi olduğu- şilerden enformasyon parçaları elde edebiliriz ama
na inanıyordu. Amacı insan öznesinden yola çıkarak bunların gerçekliğin taşıyıcısı olup olmadığını veya
herkes için geçerli, mutlak bilgiye ulaşmaktı. Ona başka enformasyonlarla nasıl ilişkilendirilebileceği
göre her tür bilgi sorgulanmalı, akıl süzgecinden türünden soruları yanıtlamadan, yani kişi çoklu bir
geçirilmeliydi. Bu sorgulayıcı yaklaşımının en bü- zihinsel işleyiş sürecinin aktif öznesi olmadan, bu en-
yük örneğini kendi yaşantısında gösterdi. formasyonlara bilgi diyemeyiz.
Bu parçadan Sokrates ile ilgili aşağıdaki yargıların Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine
hangisine ulaşılamaz? ulaşılabilir?
A) Kendine özgü konu ve yöntemler ortaya koymuş- A) Enformasyon pratik, bilgi ise kuramsal bir etkin-
tur. liktir.
B) İnsan bilgisinin ve değerlerinin göreceli olduğu- B) Doğruluk değerine sahip enformasyon, bilgi ola-
nu düşünmüştür. rak adlandırılır.
C) Hakikate ve var olanın değişmez bilgisine ulaş- C) Enformasyon kanallarının zenginliği bilginin gü-
maya çalışmıştır. venilirliğini belirler.
D) Her tür bilgiye şüpheyle yaklaşıp sorgulamıştır. D) Bilgi sahibi olmadan enformasyon sahibi olmak
E) Felsefesinin temelini insan ve ahlak alanındaki mümkündür.
görüşleri oluşturmuştur. E) Enformasyon, karmaşık zihinsel işleyişlerle ortaya
2 . Bölüm: Bilgi Felsefesi 34. 1977 yapımı Annie Hall adlı filmde, depresyonda-
(2022-TYT) çıkar. (2022-AYT)
ki küçük bir çocuğu annesi doktora götürür. Anne
doktora durumu “Okuduğu bir şey yüzünden böyle
oldu.” diyerek açıklar. Çocuk sıkıntısını doktora an-
latmaya “Evren genişliyor!” cümlesiyle başlayınca
anne çileden çıkar ve sesini yükselterek: “Sen Bro-
oklyn’desin ve Brooklyn’in genişlediği falan yok.”
der.
Bu parça felsefi açıdan ele alınırsa annenin düşün-
celeri aşağıdaki yaklaşımların hangisiyle ilişkilen-
33. Epistemolojide tarihsel bir öneme sahip olan “ap- dirilebilir?
riori bilgi” kavramı, yalnızca akıldan veya aklin A) Varlık alanında çokluğun değil tek bir tözün esas
etkinliğinden türetilen önermelerin bilgisi için kul- olduğunu savunan monizm
lanılır. Apriori bilgi, deneysel veri ve delillerden ba-
ğımsız olduğu için bu bilginin doğruluğu deneyim B) Dünyaya ilişkin bilgimizin sadece deneyimden
aracılığıyla çürütülemez. Hatta inkâr edildiğinde gelmediğini savunan rasyonalizm
çelişkiye yol açtığından apriori, kesin bir bilgi türü C) Var olan her şeyin maddeden oluştuğunu söyleyen
olarak görülür. materyalizm
Buna göre aşağıdakilerden hangisi apriori bilgi D) Soyut irdelemeler yerine sonuç ve yarar kavram-
olarak değerlendirilemez? larını kullanan pragmatizm
A) Saf suyun normal kaynama noktası 100 C’dir. E) Bilimsel bilgiyi ve aklı diğer düşünsel yöntemlere
B) Melis Emre’den, Emre de Can’dan uzunsa Melis yeğleyen pozitivizm
Can’dan uzundur. (2022-TYT)
C) Eğer bir kişi evli değilse o kişi bekârdır.
D) Eğer bir masa kare seklindeyse onun kenar sayı-
ları besten azdır.
E) A ve B evrende iki farklı konumu belirtiyorsa
A’daki bir nesne B’de olamaz.
3. ünitenin 2. bölümünün etkinlik cevap
(2022-TYT)
anahtarına bu karekoddan ulaşılabilir.
140
