Page 103 - DEFTERİM FİZİK 10

2. Ünite: Basınç ve Kaldırma Kuvveti
Notlarım

GAZLARIN BASINCI
Gaz molekülleri arasındaki mesafe fazla olduğu için gazlar sıkıştırılabilir.
Gazların belirli bir hacmi ve şekli yoktur. Gazlar, içerisine konulduğu kabı
homojen bir şekilde tamamen kaplar. Bu nedenle gazlar kabın hacmini ve
şeklini alır. Gazlar, homojen dağıldıkları kap içerisinde moleküllerinin rastgele
hareketi nedeniyle kabın yüzeylerine çarparak basınç oluşturur. Birim
zamanda birim yüzeye çarpan molekül sayısı eşit kabul edildiğinden kabın her
noktasındaki gaz basıncı da eşit olur.

Açık Hava (Atmosfer) Basıncı : O 2 : N 2 : H O
2
Hava küre, kendisini meydana getiren
maddelerin gaz moleküllerinin ağırlığı (N ,
2
O , Argon, Helyum, Neon, su buharı) ve gaz
2
moleküllerinin sahip olduğu kinetik enerji
sayesinde çevremizdeki bütün varlıkların
üzerine bir kuvvet uygular (Görsel 2.30).
Uygulanan kuvvetin birim yüzey alanına
düşen payına açık hava basıncı denir. Açık
hava basıncı P ile gösterilir. Yer yüzeyinden Görsel 2.30
0
yukarı çıkıldıkça atmosferdeki gaz molekülleri seyrekleştiği için açık hava
basıncı azalır. Canlılar açık hava basıncını vücut içi sıvı basıncıyla dengeler.

Açık hava basıncı atmosferdeki gazların ağırlığından oluştuğu hâlde
basıncın yönü sadece aşağı doğru değildir. Açık hava basıncı, cisimlerin
yüzeyindeki her noktaya dik olarak etki eder.

Açık hava basıncının etkisini göstermek amacıyla 1657 yılında Alman fizikçi
Otto Von Guericke (Otto fon Gurik), Magdeburg yarım küreleri deneyi olarak
bilinen bir deney yapar. Deneyde iki yarım küreden birine metal musluk
takar. Yarım küreleri birleştirip musluktan vakum pompası yardımıyla kürenin
içindeki havayı boşaltır ve musluğu kapatır.

Açık hava basıncı

Görsel 2.31

Bu küreyi, atlara zıt yönlerde çektirerek ayırmaya çalışır ancak başarılı olamaz
(Görsel 2.31). Kürenin içerisinden hava çekildiğinde kürenin iç kısmında gaz
basıncı azalır. Açık hava basıncı kürenin içindeki gaz basıncından büyük olduğu
için birleştirilen yarım küreler ayrılmamıştır.

103