Page 104 - DEFTERİM FİZİK 10

2. Ünite: Basınç ve Kaldırma Kuvveti
Notlarım

Atmosfer basıncının etkileri çok farklı alanlarda görülür.

Vantuzlar (Görsel 2.32), açık hava basıncının etkisiyle tutundukları
yüzeylere zarar vermeden çok farklı amaçlar için kullanılır.
Vantuz, yüzeye bastırıldığında içindeki hava boşaldığı için dış
basınç iç basınçtan fazla olur. Bu durum vantuzun açık hava
basıncının etkisiyle bulunduğu yüzeye tutunmasını sağlar.
Görsel 2.32

Meyve suyu içmek için pipet kullanılırken
de atmosfer basıncı etkili olur (Görsel 2.33).
Emme sonucunda pipetin içindeki hava basıncı

Atmosfer azalır. Sıvı yüzeyine etki eden atmosfer
basıncı basıncı, pipet içindeki basınçtan fazla olur.
Atmosfer Basınç farkı dolayısıyla meyve suyu pipet
basıncından içinde yükselir.
düşük
basınç
Vakum
Görsel 2.33
Deniz seviyesi
Barometre basıncı
Açık hava basıncı ilk olarak İtalyan bilim insanı
Cıva
Evangelista Torricelli (İvengelista Toriçelli, 1608-
Hava Hava
1647) tarafından ölçülmüştür. Torricelli, deniz basıncı basıncı
seviyesinde 0 ºC’de 1 m uzunluğundaki bir cam
tüpü tamamen cıva ile doldurur. Daha sonra tüpü Cıva
ters çevirerek içinde cıva bulunan kaba daldırır. Tüp haznesi
içerisindeki cıva seviyesi bir miktar düştükten sonra
Görsel 2.34
dengeye gelir (Görsel 2.34). Kaptaki cıvanın üst
yüzeyi ile cam tüpteki cıvanın üst yüzeyi arasındaki
farkı 76 cm olarak ölçer. Torricelli, böylece
Vakum
atmosferin kaptaki yüzeye uyguladığı basıncın (P ) (boşluk)
0
76 cm yüksekliğindeki cıva sütununun uyguladığı Atmosfer Atmosfer
760
basınca eşit olduğunu kanıtlar. mm basıncı basıncı
0 ºC’de ve deniz seviyesindeki açık hava basıncı
P = 76 cm Hg = 760 mm Hg olarak ölçülmüştür
0 Görsel 2.35
(Görsel 2.35). (Hg cıvanın sembolüdür.) Bu değer,
1 atmosfer basınç (1 Atm) olarak tanımlanır.

Bu ölçüm sonucu, deneyin değişik şekil ve kesite
760
sahip tüplerle yapılması durumunda da değişmez mm
(Görsel 2.36). Deniz seviyesinde ve 0ºC’de tüp
içindeki cıva sütununun oluşturduğu basınç (sıvı
basıncı) açık hava basıncına eşittir. Açık hava Görsel 2.36
basıncını ölçen bu düzeneğe barometre denir�

Günlük yaşamda çok farklı basınç birimleri kullanılmaktadır. Atmosfer
basıncının diğer basınç birimleriyle ilişkisi,
2
5
1 atm = 76 cm Hg = 760 Torr = 1,013.10 Pa (N/m ) = 1,013 Bar
şeklindedir.

104