Page 106 - DEFTERİM FİZİK 10

2. Ünite: Basınç ve Kaldırma Kuvveti
Notlarım

Sıvıların ince borularda kendiliğinden yükselmesi veya alçalması olayına kıl-
callık denir (Görsel 2.37). Bir barometrede cıvanın borudan akmadan belirli
bir yükseklikte kalması kılcallık olayından bağımsızdır. Tüp içerisindeki cıvanın
dökülmesine engel olan etki, açık hava basıncıdır. Kılcallık etkisiyle sıvının bo-
rularda yükselmesi ya da alçalması borunun yarıçapına ve cinsine bağlıyken
barometredeki sıvı yüksekliği borunun cinsine, yarıçapına, duruşuna ve şekline
bağlı değildir. Kılcal borunun ucunun açık olması kılcallık olayını etkilemez. Ba-
rometre tüplerinde ise borunun ucu kapalı olmalıdır (Görsel 2.38).

Torricelli deneyi ile kılcallık etkisini doğuran sebepler aynı değildir.

Vakum

Hava 760
basıncı mm

Su Cıva Cıva
yükselir. alçalır.

Görsel 2.37 Görsel 2.38

√ Kılcallık etkisi, adezyon ve kohezyon √ Sıvının yükselmesinin
kuvvetleri arasındaki ilişkiden kay- sebebi açık hava basıncıdır.
naklanır. Açık hava basıncının bu √ Sıvının cinsi ve tüpün
olaya bir katkısı yoktur. yapıldığı maddenin cinsi
√ Sıvının cinsi ve tüpün yapıldığı mad- arasındaki ilişki önemli
denin cinsi arasındaki ilişki kılcallığa değildir.
etki eder� √ Sıvının yükselmesi, tüpün
√ Sıvının boruda yükselme veya alçal- yarıçapına bağlı değildir.
ma miktarı borunun kesit alanına
bağlıdır.

18. ETKİNLİK

Aşağıdaki soruları “Torricelli deneyi” ile “Kılcallık” olayını karşılaştırarak
cevaplayınız. Cevaplarınızı şekildeki ilgili alana yazınız.

Torricelli
Deneyi

Sıvının boruda Yükselme, borunun
Sıvı, bir boruda
SORULAR her zaman yükselme sebebi cinsine ve kesit alanına
nedir? bağlı mıdır?
yükselir mi?

Kılcallık

106